Örgüt ve Yönetimde Makina Metaforunun Açmazları: `Interregnum'da Ontolojik ve Epistemolojik Yenilenme

Newton paradigmasının filtresinden dünyaya bakan modernist düşünce akımı nesnel ontoloji ve buna bağlı olarak gelişen mekanik epistemoloji ve enstrümantal praksiyoloji varsayımı altında örgütleri birer makina olarak tasavvur etmiştir. Örgütlerin, denge halini muhafaza etme eğiliminde, determinist, rasyonel olarak tasarlanmış, parçaların toplamından oluşan bir bütün olarak algılanması,19.yüzyıldan itibaren yönetim kuramlarının şekillenişini etkisi altına almıştır. Ancak, ağ tipi bütünleşmenin sonucunda eşi görülmemiş biçimde karşılıklı olarak bağl ve bağımlı olunan küresel bir sistemde, umulmayan fırtınalar artık bir kelebeğin kanat çırpmasıyla tetiklenebilmektedir. Akışkanlar çağında, muazzam hacimdeki veri ve enformasyon paylaşılarak ağdaki aktör sayısı kadar farklı yorumların etkileşime girmesine ve nitel olarak benzersiz hallerin ve anlamların doğmasına neden olmaktadır. Böyle bir ortamda örgüt ve yönetim çalışmalarında modernist ontoloji ve epistemolojinin ışığında ilerlemenin mümkün görünmediği yönündeki görüşler güçlenmektedir. Bu kavramsal çalışmada, günümüzde ve gelecekte örgüt ve yönetim bilim alanındaki araştırmalara yön verecek bir yaklaşım olarak, özellikle son yirmi yıldır artarak rağbet gören kompleksite kavramının varsayımlarından hareketle ontolojik ve epistemolojik dönüşüm ihtiyacının teşhisi, makina metaforunun ussal köklerine atıfta bulunularak konulmaya gayret edilecektir.