ONONDAGA KIZILDERİLİLERİNİN KOZMOGONİ MİTİ: KAPLUMBAĞANIN SIRTINDAKİ DÜNYA / THE COSMOGONY MYTH OF ONONDAGA INDIAN AMERICAN: THE EARTH OF TURTLE’S BACK

Mitler, arkaik toplumların dünyayı algılayışlarını sembolik bir dille ifade eden anlatım biçimidir. Tarihin en eski zamanlarında insanların sorularına cevap olarak ortaya çıkan mitler, insan hayatlarında ve toplumların kültürel belleğinde önemli bir yer tutar. Kozmogoni mitleri ise mitler arasında özel bir saygınlığa sahiptir. En eski öyküyü barındırması bakımından Kozmos'un, dünyanın ve diğer varlıkların yaratılışını anlatır. Başlangıçta yaşanan olayları anlatan kozmogoni mitleri diğer mitlere de kaynaklık eder. Kızılderili sözlü kültüründe de mitolojinin ve kozmogoni mitlerinin büyük bir yeri vardır. Kızılderili toplumu, Avrupalılar tarafından ilk keşiflerin yapıldığı zamana kadar özgün bir şekilde yaşamıştır. Dış dünyaya kapalı olma hali, Kızılderili sözlü kültürünün başka kültürlerden etkilenmeden özgünlüğünü korumasını ve kaybolmadan bugünlere kadar aktarılmasını sağlamıştır. Kızılderili toplumunda hayat felsefesinden eşyaların kaynağına kadar birçok şey mitoloji ile açıklanmaktadır. Mitolojinin Kızılderililerin toplum belleğinde işgal ettiği yer, bu kabilelerin hayata bakış açılarından âdetlerine, günlük hayattaki yaşayış biçimlerinden icra ettikleri ritüellerine kadar her alanda etkisini ve yaptırım gücünü hissettirir. Mitolojilerin, Kızılderili toplum yapısında bu kadar önemli bir yere sahip olması ve sözlü kültürde sayıca büyük bir yer kaplaması, bu ürünlerin karşılaştırmalı bir şekilde incelenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada Kuzey Amerika yerlilerinden Onondaga kabilesinin kozmogoni miti olan “Kaplumbağa'nın Sırtındaki Dünya” Türkçeye çevrilerek, diğer Kuzey Amerika kozmogoni mitleriyle karşılaştırılmıştır. Türkçeye çevrilen metin ayrı bir başlık altında verilmiştir. Mitlerde bulunan benzerlikler değerlendirme kısmında verilmeye çalışılmıştır. Birçok toplumun kendine has kozmogoni mitlerinin olması, dünyadaki kültürel çeşitliliğe rağmen, ortak motifler barındırması açısından önemlidir. Bu motiflerin ortaya çıkarılması, toplumlar arasında bir kültür ortaklığı olduğunu ortaya koyacaktır. Benzer çalışmaların yapılmasıyla, kültürler arasındaki ortaklığa dair bir harita çıkarılabilir. / Myths are symbolically form of expression that world recognize of archaic societies. At the earliest time of history, myths emerging response to questions of peoples. And it occupies an important place in human life and community memory. Cosmogony myths have an important prestige among other myths. Myths that in terms of including the oldest story tells the creation of the Cosmos, the world and other creatures. Cosmogony myths are the source of other myths. Mythology is very important in oral culture of Indian Americans. Indian American societies live in original way until the first European discoveries. Therefore, Indian American oral culture protected for many years without deterioration by other cultures because of closed to the outside world. And those oral culture products have come up to nowadays. Indian Americans explain everything's that from philosophy of life to the source of things with mythology. There are a lot of tribes and oral culture products. And mythology is very important in this life of tribes. For this reason, Indian American native's myths must examine with comparatively methods. In this study, “The Earth on Turtle's Back” which a North American tribe Onondaga's cosmogony myth is translated to Turkish and compared with other native creation myths of North American. Similarities that finded are explained in the evaluation section. It is important for common motifs that many communities have their own cosmogony myths. Studies will reveal common motifs among other cultures.