İSTİKLÂL MARŞI’NIN TEMEL KAVRAMLARI

Genel Kurmay Başkanlığı'nın “Kurtuluş savaşının mânâsını anlatacak, halka ve askere heyecan verecek ve diğer milletlerde bulunan millî marşlara denk olacak bir marş” yazılması isteği üzerine Mehmed Âkif'in yazdığı İstiklâl Marşı, Kurtuluş Savaşı'nın amacını anlatan ve Türk milletinin karakterini yansıtan somut bir belgedir. Marşın mısralarına bir göz atmak Türk milletinin karakteriyle özdeşleşen ve ruhunu yansıtan kavramları açık bir şekilde görmemizi sağlar. Bu kavramlar özgürlük ya da bağımsızlık (hürriyet, istiklâl); yiğitlik ve kahramanlık (cesâret); bayrak, vatan ve millet sevgisi ile din ve iman tutkusu olarak özetlenebilir. Bunlar üstün karakterli, kahraman, damarlarında asil bir kan dolaşan ve tarih boyunca üç kıtada at koşturup büyük devletler kuran Türk milletine has özelliklerdir. Edebî bir bakışla değerlendirilecek olursa İstiklâl Marşı epik (destanî) ve didaktik (öğretici) bir metin olarak nitelenebilir. Marşın destanî bir özellik arz etmesi İstiklâl mücadelesi veren Türk milleti ve onun şanlı ordusuna cesaret, mücadele ve savaşma azmi verme düşüncesi; didaktik yanı da Türk'ün şanlı tarihini ve karakteristik özelliklerini, onu millet yapan değerleri öğretme amacından kaynaklanır. Marşın kahramanlık duygularını coşturan destanî yanının kurgusunda teşvik, rehberlik ve öneri içerikli sözcük ve hitaplardan yararlanılmıştır. Didaktik yanı ise görmüş geçirmiş bilgili ve tecrübeli bir öğretmen edasıyla millete ve orduya seslenen şarin kesin hüküm içeren kısa ve orta uzunluktaki yargı cümle ve cümlecikleriyle tesis edilmiştir. Gerek epik yanını oluşturan emir ve öneri içerikli sözcük ve hitapların vurgusu gerekse didaktik yanı inşaeden kısa ve orta uzunluktaki yargı cümle ve cümleciklerinin desteğiyle Âkif etkili ve çarpıcı bir marş kaleme almıştır.