‘İTHAL EDİLMİŞLİK’ BETİMLEMESİ KISKACINDA ÇEVİRİBİLİM VE ÖZERKLİK YANSIMASI

Günümüzde hâlâ geçerli sayılan ve yerleşik bir alışkanlık sergileyen bazı yaklaşımlarda çeviri bilimi, diğer bilimlerin bir alt öğesi ve alt/yan/ara alan niteliğinde düşünülür. Bu düşünme eğilimiyle de dilbilim, yazınbilim, metin(dil)bilim, kültürbilim ve iletişim bilimi gibi bağlantılı bilim alanları ile bilgi aktarımına ve/veya dönüştürümüne dayanan ‘edilgen' bir ilişki içinde olduğu savları ileri sürülür. Bununla beraber felsefe, psikoloji gibi alanların da çeviri bilimi ile ortak çalışmalar sürdürdüğü vurgulanır; örneğin psikolojinin araştırma yöntemlerinden daha çok sözlü çeviri bağlamında etkin olarak yararlanıldığı kaynaklarda yer alır. Daha geniş bir betimlemeyle anılan alanlar ve ‘çeviri bilimi' arasında disiplinlerarası çalışmaların gerçekleştiği savları yerleşik bir görünüm oluşturur. Bununla birlikte bu alanlarla gerçekleştirilen çalışmaların diğer bilimlerden ‘çeviribilim'e bilgi aktarımı, ödünçlemesi, uyarlaması gibi düzeylerde olup olmadığı ve nedenlerinin araştırılması gereksinmesi ortaya çıkar. Çeviri biliminin ‘edilgen'lik durumunun temelleri araştırılmalı ve ilgili bilim alanlarından dolaylı ya da dolaysız bir biçimde etkilenip etkilenmediği sorgulanmalıdır. ‘Çeviriye yönelik düşünme'nin başlangıç dönemlerinden itibaren ‘çeviri'nin ne olduğu ve ne olması gerektiği konusunda sorgulamalar ve betimler ortaya konulur. Bu doğrultuda nasıl bir ‘çeviri' etkinliğinin gerçekleştiğine ilişkin çeşitli sav ve betimler yer almaktadır. Bu sav ve betimlerin olası bir çeviribilim oluşumu açısından temellerinin araştırılması, bulgulanması ve değerlendirilmesi önem arz etmektedir.