Özel Gereksinimli Çocuğu Olan Anne Babaların İyimserlik ve Stresle Başa Çıkma Tutumları

This study was aimed at the analysis of optimism and stress coping attitudes of parents who have children with special needs. Screening model was used in the study. “Attitudes of stress coping inventory” and “Optimism scale” were used as data collection means. The data were carried out in Istanbul Kadykoy region in 2016-2017. They were collected from 327 mothers and 126 fathers, i.e. 453 parents in total, whose children were studying at special education institutions those times. The data were analyzed on the basis of independent sample t test and single factor analysis of variance. According to the findings of the research no significant differences were found in stress coping attitudes of parents, while significant difference was observed in mothers' average of optimism. It has been revealed that 20 % of optimism is determined through the sub-dimensions of stress coping scale (such as: active planning, looking for assistance, sheltering in religion, motional abstraction, biochemical abstraction and cognitive restructuring). It was determined that parents' optimism levels had positive effects on their stress coping attitudes. Significant correlation was found between optimism level and coping with stress, namely active planning and looking for assistance levels. On the other hand, statistically no significant correlation was found between sheltering in religion, emotional-motional abstraction, biochemical abstraction and cognitive-acceptance restructuring. According to the findings of the research it can be concluded that providing psychological support for parents' optimism tendencies can contribute their stress coping attitudes.Bu araştırmada, özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların iyimserlik ve stresle başa çıkma tutumları incelenmiştir. İyimserlik düzeyinin stresle ilişkisi araştırılmış ve stres yapıcı ve tetikleyici unsurlara karşı iyimser eğilimli olarak üstesinden gelinebilir mi sorusuna yanıt aranmış ve başka çalışmalara ışık olma amaçlanmıştır. Araştırma, tarama modeli olarak tasarlanmıştır. Veri toplama aracı olarak “Stresle Başa çıkma Tutumları Envanteri” ve “İyimserlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada veriler, 2016-2017 eğitim öğretim yılında İstanbul Kadıköy bölgesinde Özel eğitim kurumlarına devam eden 327 anne 126 baba olmak üzere toplam 453 veliden toplanmıştır. Toplanan veriler, bağımsız örneklem t testi ve tek faktörlü varyans analizi ile test edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre anne-babaların stresle başa çıkma tutumlarında anlamlı bir farklılık görülmezken iyimserlik puan ortalamalarında annelerin lehine anlamlı bir farklılık görülmüştür. İyimserlik düzeyinin %20'sinin stresle başa çıkma ölçeğinin (aktif planlama, dış yardım arama, dine sığınma, eylemsel soyutlanma, biyokimyasal soyutlanma ve bilişsel yeniden yapılanma) alt boyutları ile açıklandığı görülmüştür. Anne-babaların iyimserlik düzeyleri, stresle başa çıkma tutumlarını olumlu yönde etkilediği görülmüştür. İyimserlik düzeyi ile stresle başa çıkmada aktif planlama ve dış yardım arama düzeyi arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Diğer taraftan dine sığınma, duygusal-eylemsel soyutlanma, biyokimyasal soyutlanma ve kabul-bilişsel yeniden yapılanma ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olmadığı saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre anne babaların iyimserlik eğilimleri üzerinde psikolojik desteklerin sağlanması ile stresle başa çıkmalarında olumlu katkılar sağlayacağı umulmaktadır.