SAĞLIK TÜKETİCİLERİNİN AKILCI İLAÇ KULLANIMI TUTUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Amaç: Bu çalışma ile sağlık kullanıcılarının akılcı ilaç kullanımı tutumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmaya 18-22 Aralık 2017 tarihleri arasında İstanbul ili Bahçelievler ilçesi Cumhuriyet Mahallesine bağlı Aile Sağlığı Merkezine başvuran 1123 hastadan %20,3(n=228) kabul edip katılmıştır. Araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu, yüz yüze doldurulmuştur. Bulgular: Katılımcıların %64,9'unu kadınlar, kadınların %36,8'ini ev hanımları ve %49,6'sını ilköğretim mezunları oluşturmaktadır. Doktora danışmadan ilaç kullananlar %39,5'i ‘evet' cevabını; doktora danışmadan ilaç kullanma nedenine %50,9'u ‘daha önce kullandım iyi geldi' cevabını; sağlık çalışanlarının hangi ilaçları verdiklerini söyleme durumuna %44,3'ü ‘genellikle' cevabını; ilaçlar hakkındaki bilgilerin kim tarafından verildiğiyle ilgili soruya %36,8 ‘hekim' cevabını; reçetedeki ilaçla ilgili soru sorma durumuna %56,1'i ‘evet' cevabını; hekimin ilaçlarla ilgili verdiği bilgiyi yeterli bulma durumuna %46,5'i ‘kısmen' cevabını; ilacı doktorun söylediği gibi kullanma durumuna %59,6'sı ‘genellikle' cevabını; evde kalmış ilaçların ne yapıldığı durumuna %71,9'u ‘evde saklıyorum' cevabını; evde hiç kullanılmamış veya yarım kalmış ortalama kaç kutu ilaç olduğu sorusuna %39,5'i 1-5 kutu cevabını verdiği belirlenmiştir. Sonuç: Çalışma sonucunda çalışma kapsamındaki bireylerin eğitim durumlarının çoğunluğunun ilköğretim düzeyinde olmasının büyük bir etkisi olduğu, bireylerin eğitim düzeylerine bağlı olarak akılcı ilaç kullanımı ölçütlerine yeterli derecede riayet etmedikleri istatistiksel analiz sonucunda saptanmıştır. Literatürdeki çalışmalarla kıyaslandığında istatistiksel analiz sonucuna da dayanarak; yine eğitim durumundan kaynaklı olarak ilaçlar hakkında doktora soru sorma veya doktorun yaptığı açıklamaları anlama açısından terminoloji problemi yaşandığına dikkat çekilmek istenmektedir. Bu sebeple hem okullarda öğrencilere yönelik hem de yetişkinlere yönelik yaygınlaştırılmış eğitim programları kapsamında; eğer planlanması yapılabildiği taktirde Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) tarafından bilinçlendirme çalışmalarının yürütülmesi öngörülmektedir. ASM'de yapılan gözlemlerden hareketlerde panolarda, kapalı devre cihazlarında veya broşürlerde akılcı ilaç kullanımı ile ilgili herhangi bir materyale rastlanmamıştır. Bu konuda özellikle halk sağlığı ile ilgili kurumların destekleyici çalışmalar yapabileceği düşünülmektedir.