Sevakin: Osmanlı İmparatorluğu’nda Kuzeydoğu Afrika Limanı

Osmanlı eyaleti olan Habeş'in merkezlerinden biri varsayılan ve Afrika içleri ile Hicaz, Hint Okyanusu ve Mısır arasındaki ticarete büyük bir antrepo olan Sevakin'in zirve dönemi, on altıncı yüzyılın ortaları ile on dokuzuncu yüzyılın başları arasında Osmanlılar tarafından doğrudan yönetildiği döneme denk gelir. Her ne kadar Sevakin tarihinin birkaç dizi kısa çalışmaları bulunsa da, bunlar nadiren Osmanlıca kaynaklarda yer almaktadır. Daha derinine bakılacak olursa bu limanın Afrika'nın iç kesimlerinde sadece bir Osmanlı denetim karakolu olduğu varsayılmakla birlikte,1 Sevakin Hadriba elitinin şehir hayatında ki rolüne daha fazla önem veren araştırmalar, kontrolünde oldukları Osmanlı bağlamına daha az dikkat etmiştir.2 Bu yazıda Osmanlı bulgularına dayanan Osmanlı yönetimi altında ki Sevakin'in gelişmesine genel bir bakış açısı sunuyorum.3 Bunların elbette kendi riskleri vardır, çünkü Osmanlı arşiv belgeleri büyük oranda İstanbul'dan görevlilerin, askeri durumun ve takviye taleplerinin atanması ile ilgili rapor veya emirlerden oluşmaktadır. Limanda yada ilde ki Osmanlı mali kayıtlarının hiç biri gün ışığına çıkmadığından belgelerde ticaret nadiren belirgindir. 1655 yılında Sevakin'de ki ayaklanma raporları ve gezgin Evliya Çelebi'nin 20 yıl sonra yaptığı ziyaretin ifadesi olan edebi kaynaklar, en az 17. Yüzyıl boyunca sosyal ve ekonomik tarihe daha fazla ışık tuttu. Osmanlı delilleri, Akdeniz dünyasında varlığını sürdürebilen kısıtlı sayıdakilerle karşılaştırılabilir olmasına rağmen Sevakin tarihi için temel kaynağımızdır.