Birikim Tarzı ve Zihniyet Dönüşümü: Sabri F. Ülgener ve Ayşe Buğra Işığında Türkiye’de Yeni Kapitalizm (?)

Bu çalışmada Türkiye'de birikim ve sermaye sürecini anlamaya yönelik -aşağı yukarı 50 yıl ara ile yazılan- iki düşünür ve onların eserlerine odaklanılacaktır. Farklı zamanlarda yazılan eserlerin ve isimlerin incelenmesi çok uzun bir tarihsel süreci bakabilme ve en önemlisi de Türk toplumunu siyasi ve ekonomik yönden analiz edebilme imkânı vermektedir. İsimlerden ilki Sabri Ülgener ve onun bu konudaki en temel eserlerinden biri olan Zihniyet, Aydınlar ve İzm'ler, diğeri de Ayşe Buğra ve Osman Savaşkan'nın Türkiye'de Yeni Kapitalizm- Siyaset, Din ve İş Dünyası. Her bir isim ve eser Türkiye'deki sermaye birikim sürecini anlama çabasının yansımasıdır. Her bir ismin bazı yorumlarda hemfikir olduğu; bazı hususlarda farklılaştığı görülür. Ortak noktalar ise zihniyet, din ve siyaset arasındaki derinlere nüfuz etmiş kopmaz bağ ve değişmesi zor birlikteliktir. Ülgener zihniyet meseleleri üzerinden Türkiye'deki kapitalizmin gelişimini değerlendirirken, Buğra dışa açılmış siyaset ve din arasındaki karşılıklı ilişkiler üzerinden Türkiye'deki kapitalizmi anlamaya çalışıyor. Bu çerçevede çalışmada her iki ismin görüşleri üzerinden Türkiye'de kadim bir tartışma olan “Türkiye kapitalistleşebilir mi?” ya da “Neden kapitalistleşemez?” tartışmasına “Yeni ve farklı bir yorum yapılabilir mi?” sorusuyla odaklanılacaktır.