RAŞİD DİVANINDA YER ALAN TARİH MANZUMELERİNİN TAHLİLİ

Bu çalışmanın amacı, yaşadığı devirdeki birçok tarihi olayın kaydını tutan 18. yüzyıl divan şairlerimizden Vak'anüvis Raşid Efendi'nin divanındaki tarih manzumelerini belirlemek, bu manzumelerde gönderim yapılan tarihî olayların ayrıntılarını ve divan şiirimizdeki yansımalarını incelemektir. Çalışmada divan nüshalarında dağınık bir vaziyette bulunan toplam 56 tarih manzumesi ve bu manzumelerin hangi tarihî olaylara gönderim yaptığı tespit edilmiştir. Bu manzumelerden dördü kaside, biri beyit, diğerleri ise kıt'a-i kebîre nazım biçimindedir. Raşid Efendi, ilgili tarihî olayların gerçekleştiği zamanı vermek için Klasik Türk Edebiyatında bir tür sanat olan tarih düşürme sanatını kullanmıştır. Bu sanata göre, manzume içerisinde bir olayın gerçekleştiği tarihi verecek şekilde ustaca bulunan bir ya da birkaç kelime ya da mısra söylenir. Bu kelime veya mısra harflerinin ebced hesabındaki karşılığı toplama işlemine tabi tutularak sonuçta olayın gerçekleştiği tarih elde edilmiş olur. Çalışmamıza esas alınan manzumelerde hangi olaylara tarih düşürüldüğü belirlenerek, bu olayların önemi ve manzumelerde ele alınış biçimi incelenmiştir. Sonuç olarak Raşid Divanından hareketle divan şairlerimizin sadece sanat maksadıyla eser kaleme almadıkları, yaşadığı zamanın önemli olaylarını da şiirlerine konu edindikleri gösterilmiştir.