آموزش مهندسی و پژوهش مبتنی بر زنجیره ارزش فناوری-مطالعه موردی: مهندسی مخزن در صنعت گاز

رویکرد رایج آموزش مهندسی بر پایه تعریف اصول، مبانی، تشریح روابط ریاضی و عددی یک درس استوار است که به‌طور معمول در کتاب‌های درسی آن موضوع به‌خوبی تشریح شده است. مسئله‌های جدید حوزهٔ مهندسی فراتر از یک درس یا یک رشته است و دانش‌آموختگان معمولاً در گروه‌های متشکل از رشته‌ها و حوزه‌های مختلف به تجزیه و تحلیل و حل مسئله‌های چندرشته‌ای و چندبعدی می‌پردازند. برای آمادگی ورود به این عرصه‌ها نیاز است که فراگیران در زمان تحصیل با رویکرد یکپارچه آموزش همگام با پژوهش، تحلیل حساسیت، تفکر بین‌رشته‌ای، توجه به زنجیره ارزش فناوری آشنایی پیدا کنند. در رویکرد جدید، استاد حین تدریس مطالب کلاسیک، جایگاه درس را در منظومه زنجیرهٔ ارزش فناوری مشخص می‌نماید. در این مقاله، ابتدا اهمیت و نیاز به دیدگاه همگرا در آموزش مهندسی مطرح می‌شود. در ادامه، با تمرکز بر درس مهندسی مخزن رشته مهندسی نفت، زنجیره فناوری صنعت گاز معرفی شده و ارتباط مبحث مهندسی مخزن با حوزه‌های مهندسی شیمی، طراحی فرایند، پیوند مبحث‌های مهندسی مخزن با حوزه‌های یادشده با ذکر نمونه‌های واقعی تشریح می‌گردد. در مثال‌های ذکرشده، پس از طرح سؤالات پژوهشی، دانشجو با نتایج پژوهش‌های مرتبط با موضوع تدریس آشنا می‌شود و با مرور یک یا چند پژوهش کاربردی مرتبط با مبحث، روش تحقیق مهندسی را حین تدریس فرا می‌گیرد. مثال‌های ارائه‌شده مربوط به مهندسی مخزن و زنجیره ارزش از مخزن تا پالایشگاه می‌باشند. رویکرد آموزش مهندسی، هم‌راستا با پژوهش به فراگیر قدرت تفکر یکپارچه، شناخت ابعاد مختلف مسئله‌های جدید مهندسی مخزن و درک جامع‌تر از مسئله را به دست می‌دهد.