TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E TÜRK ROMANINDA KADIN-ERKEK İLETİŞİMİNDE BOHÇACI KADININ ROLÜ

Türk romanının teşekkülünde aşk maceralarının Batı romanındaki gibi işlenmesi hep büyük bir sorun oluşturmuştur. Kaçgöçün hâkim olduğu bir toplum olarak Osmanlıda kadınla erkeğin iletişimleri genellikle aracılar sayesinde gerçekleşmiştir. Genel olarak görücü kadınların şekillendirdiği görüşme işinde bireylerin seçme hürriyeti es geçilmiştir. Birey olmanın gereği olarak eşini seçebilme isteği içine giren Osmanlı insanı yekdiğerine ulaşabilmek için birbiriyle iletişim kurmaya çalışmıştır. Bu iletişimde olumlu veya olumsuz yönleriyle bohçacı kadınlar etkili olmuştur. Çünkü onlar istedikleri eve girip çıkabilme yetkisine sahiptirler. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar olan devrede kaleme alınan yüzlerce eser içinde bohçacı kadınları anlatan romanlar kadın erkek ilişkisi yönüyle iki elin parmaklarını geçmez. Bu durum yazarların hayatı yansıtırken ne derece ona dönük olduklarını gösterir. Şüphesiz geleneksel hayatı eleştirip onu olması gerektiği gibi düzenlemek için bohçacı kadınlar üzerinden yapılabilecek değerlendirmeler çok faydalı olabilirdi. Ancak konuyla alakalı romanlarda işlenen bohçacı kadınların, aileye ve aile kurmaya faydalı bir işlevi olmadığı görülür. İncelenen romanlarda bohçacılar kişiler arasındaki iletişimden ziyade ailenin mahremiyetini ifşa edip yuvalarını yıkarlar. Hâlbuki romancıların anlatmak istediği aşk maceralarında Osmanlı toplumu gibi bir toplumda bohçacı kadınlar önemli bir işlev görebilirdi. Hayata her iki anlamda ayna tutan (yansıma ve yansıtma) bir türün mevcut hayat şartlarına uygun bir tarzda geliştirilebilmesi yerli ve millî bir romanın oluşabilmesi açısından büyük bir fırsat olmasına rağmen tam olarak değerlendirilememiştir. Bu makalede bohçacı kadınların kadın erkek iletişimindeki rolü değerlendirilmiştir.