DELİ DUMRUL HİKÂYESİNİN SÖZLÜ KAYNAKLARI VE DİYARBAKIR VARYANTI ÜZERİNE BİR İNCELEME
Journal: Akra Journal of Culture Art and Literature (Vol.8, No. 22)Publication Date: 2020-09-30
Authors : Esma ŞİMŞEK;
Page : 9-27
Keywords : Deli Dumrul; sembol; sözlü kültür; Dede Korkut Hikayeleri; Azrail;
Abstract
Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan Dede Korkut Hikâyeleri, yazılı kaynakların yanı sıra sözlü kaynaklar içerisinde de varlığını sürdürmektedir. Bugün, Türk dünyasında, -hepsinin olmasa da- Bamsı Beyrek, Tepegöz ve Deli Dumrul gibi hikâyelerin masallaşmış şekline rastlamak mümkündür. Bunlar içerisinde, çalışma konumuz olan Deli Dumrul Hikâyesinin, halk arasında anlatılan 16 varyantı tespit edilmiştir. Geçmişte Muharrem Ergin, hikâyenin tek rivayetinin olduğunu söylese de zamanla bu sayı epeyce artmıştır. Nitekim Tuncer Gülensoy, Makedonya'nın başkenti olan Üsküp bölgesine yakın bir Türk kasabasında da anlatıldığını belirtirken Elazığ'da anlatılan “Ecel (Azrail'in Oyunu)” adlı anlatı da, adı geçen hikâyenin biraz masallaşmış biraz da İslami renge bürünmüş şeklidir. Ayrıca; “Azrail Masalı”, “Azrail'e Yedi Yıl Hizmet Eden Çocuk”, “Azrail ile Avcı”, “Azrail ve Adam”, “Tanrı Tarafından Bağışlanan Kırk Yıllık Hayat”, “Deli Dumrul'un Bolvadin Rivayeti” ve “Makav (Deli)” gibi adlarla değişik bölgelerde anlatıldığı da tespit edilmiştir. Aynı hikâyenin Cizre'de “Elo Dîno” adıyla anlatılması kültürel birliğin oluşumu açısından oldukça önemlidir. İşte, doğudan batıya, güneyden kuzeye geniş bir alanda bölge ağız özelliklerine bağlı olarak anlatılan Deli Dumrul Hikâyesinin bir varyantı da Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde yaşayan Hayat Özmen'den derlenmiştir. Hikâye, aslından bir hayli uzaklaşmış olup, diğer varyantları gibi masallaşmıştır. Bu yazıda, tamamen masallaşmış bir şekilde anlatılan bu hikâye, Dede Korkut Hikâyeleri içerisinde yer alan; “Duha Koca Oğlu Deli Dumrul” hikâyesi ile karşılaştırılarak çeşitli yönleriyle incelenecek ve sembolik açıdan değerlendirilecektir.
Other Latest Articles
- Enterprise environment modeling for penetration testing on the OpenStack virtualization platform
- Corporate social responsibility and financial performance: Does board diversity matter?
- A beginner’s guide and best practices for using crowdsourcing platforms for survey research: The Case of Amazon Mechanical Turk (MTurk)
- A critical look at the failure of mainstream economics
- Corporate governance and firm value: Evidence from lodging companies
Last modified: 2021-08-04 06:19:34