KELAM VE TASAVVUF TERMİNOLOJİSİNDE BİLGİ

Bilginin tanımının yapılıp yapılamayacağı, mahiyetinin ne olduğu konusu, İslâm düşüncesinde çok tartışılan meselelerdendir. Bilgi, Arapça’da hem ilim hem de marifet kelimeleriyle ifade edilmiştir. Dolayısıyla her iki kavramın hem sözlükte hem de ıstılahta müteradif olup olmadıkları konusu tartışılmış ve bir takım farklı fikirler ortaya çıkmıştır. Kelam ve Tasavvuf disiplinleri de bu konuları ele almış ve tartışmıştır. Kelamcılar, bilginin hem teolojik hem de epistemolojik boyutunu ele almışlardır. Kelam ilminde marifet kavramı, ilim ve imanın tanımı yapılırken ve Allah’ı bilme konusu işlenirken değinilen bir kelimedir. Bu spesifik konular dışında, her ne kadar istisnalar varsa da, genel itibariyle ilim ve marifet kavramları müteradif kabul edilmiştir. Bununla beraber kelamcılar, genel itibariyle düşünce ağını ilim kavramı üzerine kurmaya çalışmışlardır. Mutasavvıflar ilmi ise, genel olarak bilginin teolojik boyutundan ziyade, epistemolojik yönüne eğilmişlerdir. Tasavvuf disiplininde ilim ve marifet kavramlarının birbirinden farklı olduğu savunulmuştur. Ayrıca sûfîler, ilim kavramından ziyade marifet kavramını kullanmış ve düşünce ağını marifet kavramı üzerine kurmuşlardır. Çalışmamızda ilim ve marifet kavramlarının sözlük anlamları ele alındıktan sonra, Kelam ve Tasavvuf disiplinlerindeki terim anlamları işlenmiş ve her iki kavramın birbiriyle olan ilişkisi incelenmiştir.