ALIMLAMA ESTETİĞİ IŞIĞINDA BÂKÎ’NİN “KENDİDÜR” REDİFLİ GAZELİ

İnsan, anlaşılmak ister ve bunu başarmak için birçok yol denemekten kaçınmaz. Tarih boyunca farklı yeteneklere sahip insanlar duygu ve düşüncelerini ifade edebilmek için sanatın birçok dalından eserler vermiş ve bunların diğer insanlar tarafından anlaşılmasını arzulamışlardır. Yazılı metin yazarları için de durum bundan farklı değildir. Çünkü bir metnin okur tarafından alımlanmaya başlanması, onun varlığının anlam kazanması demektir. Henüz 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya konulan alımlama estetiği, okur merkezli olup okurun ön yargılarını bir kenara bırakıp metne yaklaşmasını ister. Eserin anlamı metnin içinde hazır değildir ve yazar okurun anlama ulaşmasını sağlayacak ipuçları ile anlamasını bekler. Metnin tek başına var olmasının mümkün olmadığını düşünen alımlama estetiği kuramcıları okur merkezli bir okumanın gerekliliğini vurgular ve okurun rollerini belirleyen temel ilkeleri ortaya koyarlar. Divan şiirinde de şair, duygu ve düşüncelerini az sözle ifade etmek ister. Şiirin içindeki birçok imge, mazmun ve ifadelerin okur tarafından alımlanması, şairin anlatmak istediklerini yorumlamak açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada Bâkî'nin “kendidür” redifli gazeli alımlama estetiği ışında incelendi. Çalışmada Bâkî'nin bu gazelini incelerken bu şiire nazire yapan Şeyhülislam Yahyâ'nın gazelinden de faydalanıldı. Bâkî'nin gazelinde bıraktığı boşluklar ve anlam belirsizlikleri ortaya konarak bu boşlukların ve belirsizliklerin nasıl giderildiği, Yahyâ'nın nazire olarak yazdığı gazelin bu tarz okumada nasıl bir etkinliğinin olduğu ortaya konmaya çalışıldı.