ORHAN KEMAL’İN “ELLİ KURUŞ” ÖYKÜSÜ BAĞLAMINDA OKUMA - ANLAMA BECERİLERİNE KATKISI AÇISINDAN LOUIS HJELMSLEV’İN GLOSEMATİK KURAMI

Anlatım ve içeriklerde bulunan töz ve biçimler anlatı metinlerinde türü ne olursa olsun önemlidir. Çünkü alımlama sürecinde metin bölümlenip kesitlere ayrılarak ya da kesitler belirli noktalar dâhilinde birleştirilerek alıcı tarafından algılanabilir duruma getirilmektedir. Her dil bunu farklı biçimlerde yapmaktadır. Doğal dildekinin tersine işleyen bu süreçte alıcı ve verici bunun farkındadır. Doğal dilde aşina olunan biçimler anlatılarda yeniden yapılandırılmakta ve tözler, alıcı tarafından art alan bilgisine ve yaşanmışlıklarına göre alımlanmaktadır. Bu çalışma nitel araştırma yöntemine göre yürütülmüştür. Veriler doküman incelemesi ile elde edilmiş ve betimsel analiz tekniğiyle değerlendirilerek Orhan Kemal'in “Elli Kuruş” adlı öyküsü Louis Hjelmslev'in Glosematik Kuramına göre okuma – anlama becerisine katkısı açısından yorumlanmıştır. Çalışmanın amacı anlatı örneğinden yola çıkarak yazarın anlatıyı oluştururken ve alıcının da çözümlerken metni üretme ve anlamlandırma edimlerini bu ögelerden bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde yararlanarak gerçekleştirdiğini ortaya çıkarmaktır. Alan yazına bakıldığında bu kuramla ilgili yapılan çalışmaların şiir düzeyinde kaldığı ve dil öğrenimi / öğretimi ile ilişkilendirilmediği görülmüştür. Oysaki edebî niteliğe sahip her türlü eser bir biçimde bu aşamalardan geçerek oluşturulmakta ve yorumlanmaktadır. Kuramın sadece şiir ile sınırlı tutulmayıp yazınsal ve söylemsel alanın her türüne uygulanabilirliğini göstermesi açısından çalışmanın sonraki incelemelere yardımcı olacağı düşünülmektedir.