Ahmed Azmi Efendi’nin Fas Elçiliği [Embassador to Morocco Ahmed Azmi Efendi]

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşları esnasında, Osmanlı Devleti, Karadeniz’in kuzeyinde Kırım başta olmak üzere büyük topraklar kaybetmiştir. Diğer yandan, İngilizlerin yardımıyla Akdeniz’e giren Rus donanması, Çeşme’de Osmanlı donanmasını yakarak hem karada hem de denizlerde Osmanlıları büyük zararlara uğratmıştı. Sonrasında, Rusya ile Avusturya’nın, Osmanlı Devleti’ni paylaşmak için yaptıkları gizli ittifak karşısında Babıâli, Kırım’ı tekrar alabilmek umuduyla, 1787’de Rusya ve Avusturya ile gireceği yeni bir savaşın arifesinde, savaştan başarıyla çıkabilmek için birtakım tedbirler almak zorunda kalmıştır. Bu tedbirlerden biri de Müslüman bir ülke olan Fas’tan maddi yardım sağlamak ve Akdeniz’de Çeşme Faciası’na benzer bir felaketle karşılaşmamak için, Cebelitarık Boğazı’ndan Rus gemilerinin geçirilmemesi konusunda destek sözü almaktı. Öte yandan Osmanlı Devleti’ne tabi olan Cezayir ile Fas arasındaki anlaşmazlıkları gidermek amacıyla, 1785-1786 yıllarında Seyyid İsmail Efendi ve Fas’ın Cebelitarık Boğazı’nı kontrol etmesi ve Osmanlı Devleti’ne askerî yardımda bulunması amacıyla da 1787-1788 yıllarında Ahmed Azmi Efendi Fas’a elçi olarak gönderilmişlerdi. Bu çalışmada Ahmed Azmi Efendi’nin Fas yolculuğu, Fas şerifine gönderilen hediyeler, Fas’ın genel durumu ve Fas şerifi hakkında edindikleri izlenimler ile Fas şerifinin Cezayirlilerden şikâyeti ve Osmanlı Devleti’nin Fas’tan talep ettiği yardımlara dair bilgiler yer almaktadır. [***] The Ottoman Empire lost its territories, including the Crimea to a large extent in the north of Black Sea during the wars among the years 1768-1774. On the other hand, the Russians caused to damage Ottoman both in land and at sea by setting fire to Ottoman Navy in Cesme after going into the Mediterranean Sea by the assistance of the English. The Sublime Porte had to take some precautions on the eve of forthcoming war which would begin against a concealed alliance between Austria and Russia for the purpose of dividing and sharing the land of the Ottoman Empire, in order to win the war and take back the Crimea. One of the precautions was to have pecuniary assistance from Morocco which is an Islamic country and to get a promise out of them for blocking the Gibraltar Strait against the Russian battleships so that they would not encounter an incident like the Cesme Disaster. On the other hand, Seyyid Ismail Efendi was sent to Morocco as an embassador to settle the conflict between Morocco and Algeria which was dependent on the Ottomans, in the years 1785-1786. Another embassador Ahmed Azmi Efendi was also sent to Morocco to request military aid and to get the Gibraltar Strait under control in the years 1787-1788. This paper includes Ahmed Azmi Efendi who were sent Morocco as an embassador, the gifts which were sent to the Morroccan Shariff, the general state of Morocco, impressions of the embassador relating to the Moroccan Shariff, Moroccan Shariff ‘s complaint about Algerians, and the aids to which the Ottoman Empire requested from Morocco.