HAYVAN SÖZCÜĞÜNÜN TÜRKÇE KARŞILIĞI OLARAK AÑ SÖZCÜĞÜ

Hayvanlarla birlikte yaşam sürmüş olan Türk ulusunun dilinde, Arapça “hayvan” sözcüğünün karşılığı mutlaka olmalı düşüncesi, bu çalışmanın çözmeye çalıştığı ana problemdir. Bu problem, Anadolu ağızlarından ve Türk lehçelerinden yapılan tanıklamalar ile añ sözcüğünün, Türkçeye Arapçadan girmiş olan “hayvan” sözcüğüne karşılık geldiği şeklinde çözülmüştür. Añ sözcüğünün Türk lehçelerindeki anlamlarına ve bu sözcük kökünden türediği düşünülen başka sözcüklere de yer verilmiş; bu yolla, aslında sözcüğün tüm Türk lehçelerinde hâlâ işlek olarak kullanıldığı ortaya konmuştur. Ayrıca çağdaş Türkçe metinlerin yanı sıra, tarihî metinlerden ve sözlük çalışmalarından da bu incelemede ortaya konmuş olan düşünceyi destekleyici tanıklamalar getirilmiştir. Ayrıca bu incelemede, birçok sonuca da ulaşılmıştır. Eski Türkçe metinlerde karşılaştığımız añ sözcüğünün günümüz Türk lehçelerinde ve ağızlarında hangi anlamlarda kullanıldığı belirtilmiştir. İncelemede Türk lehçelerinde bulunan añ sözcüğünden türemiş onlarca sözcüğe yer verilmiş; bu sözcüklerin lehçelerdeki fonetik, semantik ve morfolojik yakınlıklarına da kanıtlar ve örnekler getirilmiştir. Türkiye Türkçesinde son dönemlerde (argoda) ortaya çıkmış olan añ sözcüğünden türediği düşünülen bazı sözcükler de bu incelemede, aynı genetik hafızanın ürünü olarak değerlendirilmiştir.