Bir Kahraman Üç Anlatı Türü
Journal: Bilim ve Kültür (Vol.1, No. 1)Publication Date: 2013-03-07
Authors : Atiye Nazlı;
Page : 229-237
Keywords : Masal; Efsane; Dede Korkut Hikâyeleri; Destan;
Abstract
Halk edebiyatı anlatı türlerinden üç tanesi; destan, masal ve efsanedir. Her birinin benzerliklerinin yanı sıra çalışma alanları farklıdır. Destan; kah-ramanların özelliklerini, ne kadar cesur ve korkusuz olduklarını başarılarını ve kahramanlıklarını coşkulu bir deyişle anlatır. Masal, kahramanların ola-ğanüstü güçlerle nasıl başa çıktığını ya da yardım aldığını, tay-i zaman ve tay-i mekân kavramlarını kullanarak ifade eder. Efsane; kişiler, olaylar ya da yerleşim yerleri hakkında kimi zaman dinî, kimi zamanda olağanüstü inan-malarla dile getirilen anlatı türüdür. En önemli Türk destanlarından bazıları; Alp-er Tunga Destanı, Dede Korkut Hikâyeleri, Köroğlu Destanı, Manas Destanı ve diğer büyük destanlarımızdır. Masal türünde ise çoğunlukla Ke-loğlan, Üç Turunçlar, Gülen Elma Ağlayan Nar, Sabır Taşı ilk aklımıza ge-len masallardır. Efsane türünde içinde Hızır (a.s.) olan ya da bir kale, kaya veya şehir adıyla ilgili olarak, Kızlar Kayası/Gelin Kayası, taş kesilen düğün alayları, fethedilen kaleler, Kon- ya (!) Anamas Dağı efsane örneklerinden-dir. Çalışmamıza konu olan anlatma Dede Korkut Hikâyeleri’nin ilk metni olan Bamsı Beyrek Hikâyesi’dir. Bu hikâyenin Anadolu sahasında derlen-miş masal ve efsane metinleri çalışmamızın temelini oluşturmaktadır. Bildi-rimizde ayrıntılı olarak ele alacağımız, yukarıda açıklanan üç anlatı türü bir anlatma üzerinden hem destan, hem masal hem de efsane şekilleri ile değer-lendirilecek, benzerlikleri ve farklılıkları metinler üzerinde ele alınacaktır.
Other Latest Articles
- Mersin Abdalları Örneklemiyle Kültürün Halk Sanatları Yaşatılarak Aktarılmasında “Abdal Topluluğu”
- Bekdik Sözlü Anlatılarında Karşımıza Çıkan İki Demonik Varlık: “Yallı” ve “Hokucu”
- Halk Ticaret Sanatında Deyimler ve Atasözleri; Rolü ve İşlevi
- Halkbilimi Çalışmalarından Görme Engellilerin de Faydalanmaları Projesi: Eskişehir’i Görsem
- İslam, Hıristiyanlık ve Yezidilik Persfektifinde Büyüsel Pratikler: Midyat Örneği
Last modified: 2013-11-12 20:38:00