ESKİ ROMA AİLESİNDE “PATER FAMILIAS” ve “PATRIA POTESTAS” KAVRAMLARI

Familia en geniş anlamıyla aile demekti ve Eski Roma toplumsal yaşamının temelini oluşturuyordu. Patria potestas altındaki bütün kişiler familia içinde yer alırdı. Patria potestas, dar anlamda babaya ait olan güç, baba egemenliği; geniş anlamda ise aile reisi olan pater familias'ın ailesindeki bütün çocuklar, torunlar, aileye dahil diğer kişiler ve köleler üzerindeki hakimiyetini ifade ediyordu. Pater familias olmak için patria potestas altında olmamak ve erkek olmak yeterliydi. Pater familias; askerlik hakkı, seçme ve seçilme hakkı, evlenme hakkı gibi bir Roma vatandaşının kullanabileceği bütün haklara sahipti. Pater familias'ın aile fertleri üzerindeki hakimiyeti mutlaktı. Patria potestas'ı sona erdiren sebepler ölüm, capitis deminutio ve emancipatio idi. Ölüm halinde patria potestas kendiliğinden sona ererdi. Capitis deminutio ise aile reisi olan pater familias'ın savaşta esir düşmesi veya sürgün cezasına çarptırılması ile ortaya çıkan bir durumdu. Nitekim hür olmayan ve hakimiyet ehliyeti bulunmayan bir kişi patria potestas'a sahip olamazdı. Aile evlatlarından birinin rahip olması veya yüksek bir mertebeye ulaşması da, capitis deminutio kapsamında patria potestas'ı sona erdiren bir durumdu. Roma'da kız çocukları da dini hizmetler görebilir ve rahibe olabilirlerdi. Bir kız çocuğunun rahibe olması, patria potestas altından çıkması için yeterliydi