رويکرد حکمت متعاليه به نظريه عرفاني تجلی

در اين مقاله نخست رويکرد حکمت متعاليه و عرفان نظري پيرامون نظريه تجلي به اجمال بيان شده، اقسام تجلی برشمرده شده و مسئله خلق جدید (مدام) تبیین گردیده است و در همين راستا مقايسه حضرات خمس عرفا، و مقامات هر کدام از حضرات و مراتب هستي در حکمت متعاليه مورد بررسي قرار گرفته و معنای تجلی وجودی و نیز نحوه ارتباط حق و خلق بیان گردیده است. نخسين تطور نفس رحماني از منظر عرفان نظري تعين اول و از منظر حکمت متعاليه عقل اول است. مقام انسان کامل مهمترين بحث مقامات است که عرفا استجلاء را تنها در تجلي آن محقق مي‌دانند نظریه عارفان بزرگی همچون صدرالدین قونوی در مفتاح و مقام انسان کامل در این پژوهش بیان شده است. از ديدگاه حکمت متعاليه انسان کامل متصل با عقل فعال غايت ايجابي عالم در نظر گرفته شده است با این بیان که ملاصدرا اوج کمال انسان را همان عقل مستفاد از عقل فعال در نظر می¬گیرد ولی عرفا مرتبه عقل فعال را از شئون انسان کامل به حساب می¬آورند.