Muhammad al-Madani al-Trabzoni and his Risalah fî Beyâni Mâ Yuzekker ve Yuennes vemâ Yetbeuhû mine’l-Fevâidi’l-Muhimme

Muhammed et-Trabzonî'nin tam adı Muhammed b. Mahmûd b. Salih b. Hasan et-Trabzonî el-Medenî el-Hanefî'dir. Hicri 1100 (m. 1688-1699) senesinde Trabzon'da doğdu. Trabzon'dan sonra İstanbul, Mekke, Medine, Şam ve Kudüs'te bulundu. Trabzonî'nin hadis, siyer ve Arap dili başta olmak üzere çeşitli ilim dallarında 50'den fazla eseri vardır. Bu eserlerin tamamına yakınının Süleymaniye Kütüphanesi'nde el yazma nüshaları mevcuttur. Konumuz olan bu risâlesinde müzekkerlik-müenneslik yönünden ortak olan kelimeleri alfabetik olarak ele alan Trabzonî, tespitimize göre Ebü'l-Abbâs Hatîbüddehşe Ahmed b. Muhammed b. Alî el-Feyyûmî (ö. 770/1368)'nin el-Misbâhu'l-Münîr fî Garîbi'ş-Şerhi'l-Kebîr li'r-Râfiʿî adlı eseriyle Ebü't-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed el-Fîrûzâbâdî (ö. 817/1415)'nin el-Kâmûsü'l-Muhît adlı sözlüklerinden iki temel kaynak olarak yararlanmıştır. Bu makale üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda Muhammed el-Medeni et-Trabzonî'nin (ö. 1200/1786) hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ikinci kısımda müzekkerlik ve müenneslikle ilgili risâlesinin adı ve muhtevası, yöntemi, müellife aidiyeti, literatürdeki yeri ve kaynakları ele alınmıştır. Ardından da tahkikte takip edilen yöntem zikredilmiştir. Üçüncü kısımda ise metin tahkiki yapılmıştır.