ZEKÂİ DEDE’YE AİT HİCAZKÂR MAKAMINDA BESTE FORMUNDA ESERLERİNİN MAKAM TAHLİLİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Dinî ve lâdini musiki alanında bestelediği birçok eserle Türk musikisi bestekârları içinde çok önemli bir yere sahip olan Zekâi Dede, yetiştirdiği öğrenciler aracılığı ile zengin bir repertuarın günümüze ulaşmasında köprü vazifesi üstlenmiştir. Eserlerinde klasik üslubun özelliklerini kuvvetli bir şekilde hissettiren Zekâi Dede, Hammâmîzâde İsmail Dede Efendi'den sonra 19. yüzyılın en büyük bestekârı olarak kabul edilebilir. Başlangıçtan günümüze kadar klasik musikide hicazkâr makamını en çok kullanan ve takım besteleyen önemli bir bestekârdır. Bu amaçla; Zekâi Dede'nin hicazkâr makamında, beste formundaki eserlerine ait notalar bilgisayar ortamına aktarılmış, makam tahlilinde eser zemin, terennüm ve meyan olmak üzere bölümlere ayrılarak ele alınmıştır. Çalışma neticesinde “beste” formunda eserlerinin içerisindeki ezgi hareketleri, çeşniler, dörtlüler ve beşliler Arel-Ezgi-Uzdilek ses sistemi göz önünde bulundurularak tahlil edilmiş, bestekârın hicazkâr makamında kullandığı, ezgi hareketleri ve ses alanları gösterilmiştir. Araştırmanın evreni Zekâi Dede, örneklemi ise Zekâi Dede'nin hicazkâr makamında ve beste formunda eserleridir. Zekâi Dede Efendi'nin hicazkâr makamında ve beste formunda eserlerin, ezgi hareketlerinin ve çeşnilerin zenginliğinin Zekâi Dede'nin musiki ve nazari anlayışındaki derinlikten kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.