Türkiye’de Covid-19 Pandemisi, Ölümü Duyurma ve Ölümün Görünürlüğü

Bu makale, Türkiye'de Covid-19 pandemisinin yoğun yaşandığı bir dönemde verilen ölüm ilanlarında pandeminin yansıttıklarını konu edinmektedir. Makale, 14 Ocak 2021-01 Temmuz 2021 tarihleri arasında Hürriyet gazetesine verilen ölüm ilanlarından pandemiye yönelik içeriklere sahip ilanların içerik analiziyle incelendiği araştırma verilerine dayanmaktadır. Bu araştırma, yarattığı ölümcül etkilerle Türkiye Cumhuriyeti tarihine damga vuran Covid-19 pandemisini, toplumsal ve kültürel anlamda yansıtan önemli araçlardan biri olan ölüm ilanları aracılığıyla tarihe taşımaktadır. Makalenin amacı, Türkiye'de pandemi sürecinde ölen kişilerin ardından verilen ölüm ilanlarında pandemiyle ilişkili hangi kavram ve olguların gündeme yerleştiğini ve nasıl bir bağlamda ölümle ilişkilendirildiğini antropolojik bir bakışla ortaya koymaktır. İlan içerikleri, ilanlarla topluma yapılan çağrılardaki duygu, düşünce ve dilekleri yansıtan ifade biçimleri, ölen kişi ve sosyal çevresinin ilişkilenmeleri, ölüm ve inançlara özgü cenaze, defin, ritüel ve törenlere dair kültürel referanslar gibi döneme özgü toplumsal ve kültürel kullanımları ortaya koymuştur. Pandeminin etkilerini azaltmak üzere ilan verenlerin hassasiyetleri ve çağrıda bulundukları toplum üyelerinden beklentilerinin, özellikle ölü gömme törenlerinin kimlerle ve nasıl yapılacağı noktasında ilanlara yansıdığı saptanmıştır. Pandemi dönemi ölüm ilanlarında hastalık nedeninin belirtilmesi gibi yeni olguların da ortaya çıktığı gözlenmiştir.