(H.1252/M.1836) Yılı Nüfus Sayımına Göre Van Kazasına Bağlı Gayrimüslim Köylerin Demografik Yapısı

Başlangıçta arazi ve vergi tespitine yönelik yapılan tahrirler Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşmeye başladığı 19. yüzyılda yerini daha sistemik nüfus sayımlarına bırakmıştır. Yenilikler temelinde merkezileşmeye çalışan devletin idari, mali ve askeri alanlarda düzene girmesini gerektiren modern nüfus sayımının ilki 1831 yılında yapılmıştır. Böylece imparatorluk sahip olduğu insan gücünün nicelik ve nitelikleri hakkında detaylı bir bilgiye sahip olmaya çalışmıştır. Nüfusun heterojen olması ve siyasal ve askeri nedenlerden dolayı gerçek nüfusun tespiti ise oldukça zor olmuştur. İmparatorluğun geneline yayılmaya çalışılan bu nüfus sayımlarından biri de 1836 yılında Van eyaletinde yapılmıştır. Bu sayımda Van merkez köyleri ve mahalleleri dışında buraya bağlı kaza ve nahiyelerinin de kaydı tutulmuştur. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde NFS.d kodu ve 2798 numarası ile kayıtlı olan ‘‘Van Eyaleti Dahilindeki Nefs-i Van Köylerinin Gayrimüslim Erkek Nüfus Defteri'' ve bu defteri özellikle yerleşim yerleri itibariyle tamamlama özelliğine sahip olan yine NFS.d kodu ve 2799 numarası ile kayıtlı olan ‘‘Nefs-i Van'a Bağlı Gayrimüslim Köylerin Gurbette Olanlarının Defteri'' incelenmiştir.