نقش برجام در تشدید واگرایی بین ایران و عربستان

آنچه به ‌عنوان توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای غربی بعد از سال‌ها مذاکره و تلاش دیپلماتیک، منعقد شد تأثیری مستقیم بر روابط ایران و عربستان گذاشته است. هرچند این دو کشور در برهه قبل از انقلاب و متأثر از سیاست دوستونی آمریکا، یک رابطه مساعد و همگرا داشتند اما بعد از انقلاب اسلامی با اقدامات عربستان نظیر حمایت عربستان از عراق در جنگ تحمیلی و کشتار حجاج ایرانی در سال 1366 روابط دو طرف به سمت واگرایی پیش رفت؛ بنابراین آنچه به ‌عنوان واگرایی بعد از انقلاب شکل‌ گرفته بود با به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای وارد مرحله نوینی شد. در این پژوهش و در چارچوب نظریه رئالیسم تهاجمی که هدف مطلوب کشورها در نظام آنارشیک را رسیدن به هژمون می‌داند که به‌ تبع این امر دولت‌ها به دنبال افزایش قدرت نسبی خود و کاهش قدرت رقبایشان خواهند بود، به این پرسش می‌پردازیم که برجام چگونه باعث واگرایی بین ایران و عربستان شده است؟ پاسخ به این پرسش به ‌عنوان فرضیه عبارت است از: از آنجایی‌ که برجام باعث افزایش نفوذ و تقویت جایگاه منطقه‌ای ایران شده، لذا باعث تشدید رقابت و تنش و در نتیجه واگرایی بین این کشور و عربستان به‌ عنوان داعیه‌دار برتری در منطقه و جهان اسلام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که واگرایی بین ایران و عربستان به تقویت اقتصاد و مواضع سیاسی ایران به عنوان بازیگر محوری در معادلات منطقه به شکل بی‌سابقه‌ای تشدید شده است.