Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan Cumhuriyeti için Geçerliliğin Analizi

Satın Alma Gücü Paritesi, bir mal veya hizmet sepetinin satın alına bilmesi için gerekli ulusal para cinsinden oranı ile hesaplanmasıdır. Bu çalışma 01.01.2000– 31.12.2015 yıllarında aylar itibariyle veri seti kullanarak Azerbaycan`da Satın Alma Gücü Paritesi teorisinin geçerliliği konusunda bir analiz yapma amacını taşır. Dolayısıyla, veri seti Azerbaycan ülkesinin aylık Nominal Döviz Kuru, yurtiçi Tüketici Fiyat Endeksi gibi değişkenlerden oluşmaktadır. Bu çalışmada önemli olarak zaman serileri arasında durağanlık kavramı üzerinde durulmuştur. Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan`da geçerli olup olmadığını araştırmak için ilk olarak Birim Kök Testi, Koentegrasyon Testi ve Hata Düzeltme Yöntemleri hakkında bilgiler verildi daha sonra Tanımlayıcı İstatistikler ve Korelasyon Katsayısı anlatılmıştır. SAGP`nin geçerliliği için Tanımlayıcı İstatistiklerden Ortalama, Medyan, Mod, Varyans, Standart Sapma excel ile analizler yapılıp Satın Alma Gücü Parite`sinin geçerli olup olmadığı araştırıldı. AZN/$ “2000-2015” ve TÜFE/AZN “2000-2015”, Korelasyon Katsayısı için ise “2000-2015”, “2009-2014” yıllarında aylık olarak Tanımlayıcı İstatistikler excel`de analiz edildi. Son olarak Satın Alma Gücü Paritesi geçerliliğinin analizi için “Augemented Dickey Fuller Birim Kök Testi”, “Johansen Koentegrasyon Testi” “Hata Düzeltme Modeli” ile $/AZN % Değişimi “2000-2005”, “2006-2014”, “2015” ve TÜFE/AZN ve TÜFE/AZN % Değişimi “2000-2005”, “2006-2014”, “2015” yıllarında aylık olarak Eviews programı ile durağan hale getirilip, karşılaştırma yapılarak geçerliliği araştırıldı. Uygulanan testler neticesinde uzun dönemde seriler arasında ilişki bulunmuştur. Kurlar artan, TÜFE ise azalan olduğu görülmüş ve TÜFE Kurlardan aslı olduğu anlaşılmıştır. Yani Koentegrasyon (Eşbütünleşme) testi ile yapılan incelemede söz konusu dönemde Satın Alma Gücü Paritesinin geçerli olduğu görülmüştür.