Finkesten Antlaşması Ve Tarihî Bir Vesika Olarak Antlaşmanın Türkçe Metni

Türkiye Türkçesi oğuz lehçesinin yazı dili olarak kurulup gelişen en büyük koludur. Osmanlı Devleti'nin resmî dili olarak gelişmiş ve 15-20. asırlarda küresel bir gücün temsilcisi olmuştur. Osmanlı Türkçesi dışında Oğuzca Azerbaycan ve Türkmen Türkçeleri ile de yazı dili olarak temsil edilmiştir. Bilinen duruma göre söz konusu olan son iki lehçe 20. asırda Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla devlet dili olarak ortaya çıkabilmişlerdir. İran, bir coğrafyanın adıdır. İran topraklarında Selçuklulardan sonra hüküm süren ve devleti yöneten ailelerin Türk soylu olmaları İran Devleti'nin bir Fars Devleti olarak kabul görmesini engellememiştir. Bunun temel sebeplerinden biri devleti temsil eden dil ile alakalı olmalıdır. Devletin resmî dilinin büyük oranda Farsça olduğunun kabul edilmesi o Devletin kimliğini de Farslara yöneltmektedir. İran coğrafyasında Selçuklulardan sonraki dönemde devlet dilinin sadece Farsça mı olduğu, söz konusu dil yanında Türkçenin de değişik ihtiyaçlardan dolayı kullanılıp kullanılmadığı sarih değildir. İran tarihinde Fransa ile imzalanmış bir antlaşma olmasından dolayı Finkonştayn Antlaşması İran Avrupa ilişkileri tarihi açısından mühimdir. Devletlerarası hukuki bir belge olarak 1807 yılında imzalanmış olan bahis mevzuu antlaşmanın İran'ı temsil eden nüshasının Türkçe olması Türkçenin de İran'ın resmî dili olarak kullanıldığını göstermektedir. Bu çalışmada Finkonştayn Antlaşması'nın tarihî önemi üzerinde durulmakta ve Türkçe metnin çeviri yazısı verilmekte, Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi açısından çeşitli dil özellikleri üzerine bazı tesbitler ortaya konmaktadır.