OSMANLI SAHASINDA ÇAĞATAY TÜRKÇESİ İLE ŞİİR YAZMA GELENEĞİ VE KÂMÎ’NİN BİR KASİDESİ

Osmanlı sahasında 13. Yüzyıl ile 19. Yüzyıl arasında teşekkül eden klasik Türk edebiyatının bir benzeri, Çağatay Türkçesi ile Türkistan coğrafyasında teşekkül etmiştir. Özellikle 15. Yüzyılda Ali Şir Nevayi ile özgün ve kâmil örneklerini veren bu edebiyat Mevlana Lütfî, Sekkâkî, Gedâyî, Babür Şah, Ebu'l-Gâzi Bahadır Han gibi önemli temsilciler yetiştirmiştir. Türkistan coğrafyasından gelen bilim adamı, sanatkâr ve şairlerin de etkisiyle klasik şairlerimiz arasında Çağatay Türkçesi ile şiir yazma geleneği oluşmuştur. Fuzulî, Nedim, Şeyh Gâlib gibi ileri gelenler başta olmak üzere pek çok klasik şairimiz Çağatay Türkçesi ile şiirler söylemişlerdir. Bu gelenek daha çok Ali Şir Nevayî etkisi ile gelişmiş, hatta Osmanlı şairleri arasında bu Türkçeye “Nevayî Tili” bile denmeye başlanmıştır. Bu kadim geleneğe 17. Yüzyılın önemli şairlerinden Kâmî de uymuş, bir Çağatayca şiir söylemiştir. Üstelik Kâmî, tespit edildiği kadarıyla kaside tarzında Çağatayca şiir söyleyen tek şairdir. Gazel, rubaî, muhammes, tahmis, tarih manzumesi, kıt'a, mülemma gibi şiirlerden örnekler farklı şairler tarafından söylenmiştir. Kâmî'nin bu şiiri, yaygın şekliyle görülen otuz beyit ve yukarısı beyitten oluşmamaktadır. Çağatayca söylemenin de zorluğundan dolayı, Kâmî'nin kasidesi on üç beyitten oluşmaktadır. Ancak şiir, klasik kaside nazım biçimine uygun olarak teşbib, medhiye, dua bölümlerinden oluşmaktadır.