TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURLARINI ETKİLEYEN MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERİN BELİRLENMESİ: MARS YÖNTEMİ İLE BİR İNCELEME / DETERMINATION OF MACROECONOMIC INDICATORS AFFECTING FOREIGN EXCHANGE RATES IN TURKEY: AN EXAMINATION WITH MARS METHOD

Türk ekonomisi, 2001 bankacılık krizi sonrasında girdiği büyüme sürecini sürdürmektedir. Bununla beraber zaman zaman düşük büyüme rakamları görülmektedir. Diğer taraftan enflasyon, faiz oranları ve işsizlik gibi bazı makroekonomik göstergelerde son dönemlerde görülen olumsuz yükseliş eğilimi sürmektedir. Bu kapsamda tüm ekonomik kesimler için önemli olan göstergelerden birisi de döviz kurlarıdır. Türkiye'de döviz kurları 2002-2013 yılları arasında yavaş artış gösterirken, 2014-2016 yılları arasında daha hızlı artış göstermiştir. 2017 Ocak ayında tarihi seviyelere ulaşan döviz kurları Ocak ayı sonrasında düşmeye başlamıştır. Diğer bir ifade ile döviz kurları bazı dönemlerde ani artışlar göstermektedir. Döviz kurlarındaki söz konusu tablo, bir taraftan belirsizliğe ve tedirginliğe neden olurken diğer taraftan döviz ile iş yapan kesimleri olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle döviz kurlarının etkin bir şekilde yönlendirilebilmesi için döviz kurlarını etkileyen faktörler belirlenmelidir. Bu çalışmada Türkiye'de ABD Doları ve Euro kurlarını etkileyen faktörler belirlenerek düzenleyici ve denetleyici otoritelerin döviz kurlarını kontrol altında tutmalarına yardımcı olmaya çalışılmıştır. Çalışmada Türkiye'de ABD Doları/TL ve Euro/TL paritesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi için 2006:1-2017:6 dönem aralığındaki aylık veriler, 12 adet bağımsız değişken ve Çok Değişkenli Uyarlanabilir Regresyon Eğrileri (MARS) yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda ABD Dolar kuru tahmin modeli için önemli olan makroekonomik göstergelerin sırasıyla para arzı, bütçe açığı, yabancı yatırımlar, işsizlik, iç borç, ithalat, enflasyon ve cari açık olarak belirlenmiştir. Euro kuru tahmin modeli için en önemli değişkenler ise para arzı, bütçe açığı, cari açık, yabancı yatırımlar, ham petrol ithalatı ve ihracattır.