1898 Fergana Olayları ve II. Abdulhamid Han

29 Mayıs 1898 Pazar akşamı, Rus Çarlığı hâkimiyetinde bulunan Fergana bölgesi ahalisinin katılımı ile bir işan önderliğinde Rus idaresine karşı saldırı hareketi yaşanmıştır. Saldırıda Fergana vadisinin önemli merkezlerinden Andican, Oş ve Margelan idareleri hedef alınmıştır. Olayların baş failinin Nakşibendi tarikatı işanı olması ve Rusların beklemedikleri bir mahiyet taşıması, Rus yönetimini Türkistan'da zor durumda bırakmıştır. İşan Muhammed Ali Halife, yakalandıktan sonra ifadesinde Osmanlı Devleti Sultanı ve Müslümanların halifesi II. Abdulhamid Han'dan kendisinin Min-Tübe bölgesi halifesi olarak görevlendirildiğini belirtmiş, olay faillerinde yeşil bayrak, hilat ve icazetname bulunmuştur. Bu durum Rusları olayların temel sebebinin Panislamizm olduğu yorumuna sevk etmiştir. Olaylar üzerine yapılan soruşturmalar bu yönde derinleştirilmiş ve sonuçlandırılmıştır. Rus ve İngiliz gazetelerinde Osmanlı Devleti suçlanmıştır. Dolayısıyla II. Abdulhamid Han böyle bir olayın azmettiricisi olarak, uluslararası camiaya duyurulmuştur. Mezkur haber ve Rus raporlarına dayanan araştırmacıların bir kısmı, Osmanlı Devleti ile 1898 Fergana olayları arasında ilişki olduğunu iddia etmiş, Osmanlı Devleti'nden kalan arşiv belgeleri değerlendirilmemiştir. Osmanlı kaynakları ışığında yapılan değerlendirmeler ile Osmanlı Devleti'nin olayları yakından takip ettiği, meseleyi detaylı bir şekilde araştırarak, Rus Çarlığı ve gazeteler nezdinde tekzip yayınlattığı anlaşılmıştır. Ayrıca Rus soruşturma raporları değerlendirildiğinde, Halife II. Abdulhamid Han adına cihat ilan edildiğine dair belgenin sahte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.