II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ AHLÂK RİSALELERİNDEN TERBİYE-İ İSLÂMİYYE ÜZERİNE BİR İNCELEME A Study on “Terbiye-i İslâmiyye” From II. Abdülhamit Period Moral Tractates

İslâm'da dinin ana bölümlerinden biri olan ahlâk konusunda İslâm'ın doğuşundan günümüze kadar çok sayıda eser yazılmıştır. Bunlardan biri de Sultan II. Abdülhamit döneminde önemli bir devlet adamı, bürokrat ve aydın olarak yaşayan Nazif Sürûrî'nin din ve ahlâk eğitimi niteliğindeki Terbiye-i İslâmiyye adlı eseridir. Yazıldığı dönemin eğitim politikasıyla uyumlu olan eser sadece dînî değil aynı zamanda siyasî ahlâk ve vatandaş profili de çizmektedir. Önsöz ve giriş kısmı hariç 14 konu başlığından oluşan eser Allah'a iyi bir kul, halifeye bağlı iyi bir vatandaş, mutlu ve huzurlu bir aile, yaşadığı toplumun değerleriyle uyumlu yaşayan çalışkan ve ahlâklı bireyler yetiştirme amacına uygun bir tarzda yazılmıştır. Osmanlı Türkçesiyle yazılan eserde konular âyet ve hadîslerle işlenmekte, yer yer şiirlerle süslenmektedir. Bu çalışma, eğitim tarihimizin, özelde de din eğitimi tarihimizin en önemli dönemlerinden biri olan Sultan II. Abdülhamit dönemi eğitim politikalarına ışık tutan Terbiye-i İslâmiyye adlı eseri din eğitimi açısından ele alarak içerik analizleriyle kavramayı amaçlamaktadır.