Tanzimat Dönemi Gazetecilerinin, Meşruti Yönetime Geçiş Sürecinde Millet Meclisi Üzerine Düşünceleri

Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl boyunca imparatorluğun birçok yerinde patlak veren isyanlar, idarede yaşanan istikrarsızlıklar, ekonomik ve sosyal hayattaki bozulmalarla zor zamanlar yaşamaktaydı. Devletin bu durumu, başta padişahlar olmak üzere dönemin devlet adamlarını kurtuluş reçeteleri aramaya itti. Bu bağlamda Tanzimat döneminde, özellikle 1860'larda, başlayan fikir gazeteciliği ile hükümete karşı eleştiriler yükseldi. Devletin problemlerinden Babıâli'yi sorumlu tutan gazeteciler, çözüm önerisi olarak Batıcı yenileşmeyi, ülke siyasetinde meşveret ve parlamento fikrini benimsediler. Başta Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi ilk muhalif gazeteciler, Mısırlı Prens Mustafa Fazıl Paşa'nın da desteğiyle, devletin mevcut problemlerini, meşruti bir yönetim ve hükümetin karşısında sorumlu olduğu bir parlamento ile aşabileceğini öne sürdüler. Mücadeleleri esnasında sansürler, sürgünler ve hapis cezaları ile karşılaşan Tanzimat Aydınları, fikirleri ile toplumda demokrasi kültürünün filizlenmesine katkıda bulunurken, Cumhuriyeti kuran kadrolara da ilham kaynağı oldular. Bu çalışmada; adı geçen gazetecilerin yaklaşımları üzerinden, dönemin portresini çıkarmaya, Türkiye de demokratik hayatın gelişimine yaptıkları katkıları belirlemeye çalışılacaktır.