Gazzâli’ye Göre Niyet Eğitiminin Mahiyeti

Niyet, eylemin değerini doğrudan tayin ettiğinden İslam düşünce geleneğinde farklı anlamlarıyla ele alınmıştır. Bu çalışma, İslam düşüncesinin önemli şahsiyetlerinden biri olan Gazzâlî'nin görüşleri esas alınarak niyet eğitimini gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. İslam düşüncesindeki niyet ile ilgili anlayışlar, “niyet hadisi” olarak meşhur olan hadis etrafında gelişmiştir. Gelenekte niyetin eyleme sevk eden gaye ve eylemin kendisine yönelme anlam katmanlarına sahip olduğu görülmektedir. Gazzâlî, niyetin eylemleri birbirinden ayırma anlamında temyiz, eylemin niçin yapıldığı manasında gaye ve bilinçli olarak eyleme yönelerek onun sorumluluğunu üstlenme kavrayışlarını harmanlayarak kendine özgü bir niyet anlayışı geliştirmiştir. Ona göre niyet eğitimi; insanı tanıma, kalp eğitimi ve niyetin ihlâsa dönüştürülmesi aşamalarından oluşmaktadır. Niyet, sadece Allah rızası gayesi ile eylemi gerçekleştirmenin yanı sıra doğru eylemin tercih edilmesi anlamına da gelmektedir. Gazzâlî'nin düşüncesinde niyet eğitimi, eylemin gayesine dair bilincin yanında hangi eylemin tercih edilmesi gerektiğini de kapsamaktadır. Çalışmamız literatür taraması kullanılarak İhyâ'ü ‘ulûmi'd-din adlı kitabı başta olmak üzere Gazzâlî'nin eserlerinin metin analizine dayanmaktadır. Elinizdeki metin, Gazzâlî'nin niyet anlayışının özellikle niyet eğitimi bağlamında Din Eğitimine yeni bir perspektif sunduğunu savunmaktadır.