İLK TÜRKÇE (OSMANLICA) - JAPONCA DİLBİLGİSİ KİTABI VE SÖZLÜĞÜ ÜZERİNE NOTLAR

1890'da meydana gelen Ertuğrul Faciası'ndan sonra hayatta kalan Türk denizcileri, Hiei ve Kongo adlı iki Japon savaş gemisiyle Türkiye'ye getirilmişlerdir. Onlarla beraber Jiji Shinpo gazetesinde çalışan Noda Shōtarō'da İstanbul'a gelmiştir. Noda, kazazedeler için Japonya'da toplanmış olan yardım paralarını Türkiye'ye getirmiştir. Sultan II. Abdülhamit'in talebi ile Noda, Türkçe öğrenmeye başlamış ve Türk subaylarına da Japonca öğretmeye başlamıştır. Harp Okulu'nda 1891-1893 yılları arasında iki yıl devam eden Japonca dersleri sonunda 7 Türk subayı Japonca öğrenmiştir. Şimdiye kadar, Türkiye'de yayımlanan ilk Japonca hakkındaki kitap olarak Anesti ve İsakcalızade Ali Rıza tarafından 1908'de hazırlanan Japon Elifbası adlı 12 sayfalık kitapçık gösteriliyordu. Biz, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı'nda yaptığımız araştırmada Mülazm-ı Sâni Mustafa Asım Efendi tarafından 1893 yılında yazılmış bir sözlük bulduk. Japonca hakkında bilgiler de içeren bu sözlük, yazarı tarafından dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit'e ithaf edilmiştir. Sözlükte girişteki ithaf ve açıklama sayfaları hariç 348 sayfadan oluşmaktadır. Yaklaşık 4.002 kelimenin anlamı Fransızca, Japonca ve Türkçe olarak verilmiş olup 3 ayrı dilde 95 alt başlık halinde 12.006 kelime sözlükte yer almaktadır. Alt başlıklar, Osmanlı İmparatorluk saray unvanları, rütbeler, renkler, eşyalar, sıfatlar, uzuvlar gibi çok gibi farklı konuları içermektedir. Bu sözlük, matbaada basılarak çoğaltılmamış olup Mustafa Asım Efendi'nin hazırladığı şekilde tek nüsha olarak günümüze kadar bulunmayı beklemiştir.