I. Dünya Savaşı’nda Romanya’dan Türkiye’ye Getirilen Dokuma Makinelerinin İadesi Sorunu

Zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarına sahip olan Romanya, I. Dünya Harbi'ne 27 Ağustos 1916'da Üçlü İtilaf Devletleri tarafında katıldı. Kısa sürede yenildi. İttifak Devletleri, Romanya'da kendi ekonomileri için gerekli olan bazı ürün ve malzemeleri el koyma veya satın alma suretiyle sahiplendiler. Bu dönemde bazı makineler Osmanlı Hükûmeti aracılığıyla, Altın Yıldız Mensucat Osmanlı Anonim Şirketi tarafından satın alındı. Savaş sona erdiğinde Romanya, bu makinelerin iadesini talep etti. Makinelerin iadelerinin ne suretle olacağı Osmanlı Hükûmeti'ni yeni bir sorunla karşı karşıya getirdi. Bu meseleyle meşgul olmak üzere bir karma komisyon kuruldu. Bu süreçte meselenin ekonomik, hukuki ve siyasi boyutu gündeme geldi. Sorun tarafları memnun edecek ve iki ülke ilişkilerini bozmayacak şekilde 3 Kasım 1921 tarihinde karara bağlandı. Makinelerin iadesi yapılmakla beraber, bazı sorunlar devam etmiştir. Bu makalede, İttifak Devletleri'nin I. Dünya Savaşı'nda Romanya'yı işgal ettikleri dönemde, Osmanlı Hükûmeti tarafından bu ülkede el konulan makine ve teçhizatın iadesi sürecindeki gelişmeler Osmanlı arşiv belgeleri ışığında incelenmiştir.