تبیین مدل ارتقای صلاحیت اخلاق حرفهای مهندسان در رشته مهندسی عمران بر اساس نظریه زمینهای

چکیده: با وجود آنکه درباره نقش اخلاق در حرفه مهندسی، بهخصوص مهندسی عمران، توافق کلی وجود دارد، اما مدلی که بتواند بیانگر نحوه ارتقای صلاحیت اخلاق حرفهای مهندسان عمران باشد، ارائه نشده و تبیین نظری روشنی صورت نگرفته است. در این مطالعه هدف ارائه مدلی برای ارتقای صلاحیت اخلاق حرفهای مهندسان در رشته مهندسی عمران بود. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با بهکارگیری روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمعآوری دادهها مصاحبههای ا کتشافی نیمه ساختاریافته بود. بهمنظور گردآوری اطلاعات، با بهکارگیری روش نمونهگیری هدفمند از نوع دیدگاه فرد ماهر با 25 نفر از مهندسان رشته عمران مصاحبه شد. تجزیه و تحلیل دادهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی بررسی و از طریق ثبات فرایند دستیابی به CVI و CVR انجام گرفت. روایی محتوایی مدل با دو شاخص نتایج، شاخص اعتماد به یافتههای پژوهش حاصل شد. نتایج پژوهش نشاندهنده استخراج 487 کد از مصاحبهها و نیز احصای 42 مفهوم و 13 مقوله بود که در قالب مدل پارادیمی شامل صلاحیت اخلاق حرفهای مهندسان عمران بهعنوان مقوله محوری و شرایط علّی )عوامل فردی و محیطی(، عوامل زمینهای )صلاحیتهای حرفهای(، شرایط مداخلهگر )فساد اداری و محیط(، راهبردها )برنامهریزی منابع انسانی، ساختار سازمان، مسئولیتپذیری حرفهای، تعهد حرفهای، افشا گری، همکاری سازمانهای مختلف با مهندسان( و عوامل پسآیندی )آثار اخلاق حرفهای( قرار گرفت. مدل ارائه شده میتواند راهنمای عمل برای مهندسان عمران باشد. همچنین با گنجاندن این مدل در درس اخلاق حرفهای مهندسی و آموزش آن میتوان میزان رعایت کدهای اخلاقی را در میان دانشجویان مهندسی عمران افزایش داد.