شناسایی پیش‏ران‏های فنّاورانۀ یادگیری الکترونیکی و تحلیل آن در آموزش عالی ایران (با تأکید بر آموزش مهندسی

یادگیری الکترونیکی به وجهی ضروری از آموزش و یادگیری در دنیای امروز تبدیل شده است. آگاهی از عواملی که نقش تعیین‏کننده در پیشرفت یادگیری الکترونیکی دارند، در تعیین چشم‏انداز، راهبردها و سیاست‏های نهادهای بالادستی، سازمان‏ها و مراکز آموزشی و نیز شرکت‏های تجاری فعال در عرصۀ آموزش و یادگیری اهمیتی وافر دارد. در این مقاله، پیش‏ران‌های فنّاورانۀ یادگیری الکترونیکی مورد بحث قرار می‏گیرد و مهم‏ترین عوامل بر اساس مراحل چرخۀ تب فنّاورانه استخراج می‏شود. پژوهش با مطالعۀ اسنادی و با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از مراجع علمی، گزارش‌ها، مستندات، مصاحبه‌ها و اخبارِ منتشر‌شده صورت‌گرفته است. تلاش اصلی این مقاله در دو نکته خلاصه می‌شود: نخست شناسایی پیش‌ران‌های فنّاورانۀ یادگیری الکترونیکی و دیگر تحلیل وضعیت آموزش الکترونیکی در ایران از منظر فنّاوری‌های شناسایی‌شده. نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد پیش‏ران‏های فنّاورانۀ یادگیری الکترونیکی عبارت‌ند از: یادگیری تطبیقی و شخصی‌شده، یادگیری سیّار، سکّوهای یادگیری اجتماعی، یادگیری تلفیقی، بازی‏پردازی، شبیه‏سازی، رایانش ابری، یکپارچه‏سازی و تعامل‏پذیری، استاندارد xAPI، واقعیت مجازی، دوره‏های باز برخط و فراگیر (دوبابرف) و مدیریت محتوای ویدئویی. از سوی دیگر ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در کشور چندان به این فنّاوری‌ها پرداخته نشده است. وضع کنونی یادگیری الکترونیکی در کشور نشان می‏دهد فعالیت‏های صورت‌گرفته در این زمینه، چندان منسجم، نظام‏مند و هم‏سو با تغییرات فنّاوری نبوده است. آنچه برای سامان‌دادن به این وضع ضروری به نظر می‌رسد، تغییر بنیادی نگاه به یادگیری الکترونیکی و به خدمت گرفتن فنّاوری به شیوه‏ای نظام‏مند در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجراست. آغاز سدۀ جدید هم‌زمان با تدوین برنامۀ هفتم توسعۀ ملّی، فرصت مغتنمی است تا دانشگاه‌ها به همراه وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، سیاست‌ها و برنامه‌هایی ملّی در متن برنامه لحاظ کنند تا در یک دورۀ زمانی پنج‌ساله، امکان اصلاح مسیر آموزش الکترونیکی در کشور و بهره‌مندی نظام آموزشی از مزایای آن فراهم شود.