ESKİ TÜRK YAZITLARINDA BÖRİ (KURT)

“Kurt” / “böri” / “kaçkır” Türk boy ve toplulukları tarafından kutsal sayılan; olağanüstü gücü olduğuna inanılan; kimi zaman “ana”, kimi zaman “ata”, kimi zaman da “kılavuz / yol gösterici” olarak kabul edilen totemik hayvanlardan biridir. Kurt, Türk boy ve toplulukları arasında temizliğin, yalnızlığın, asaletin, gücün, cesaretin, liderliğin, savaşçılığın ve özgürlüğün sembolü olarak kabul edilmiştir. Türk kağanları, kumandanları ve soyluları da belirtilen özelliklerinden dolayı kurtla kendilerini özdeşleştirip yazıtların metinlerinde onlarla ilgili cümlelere; yaptıkları objelerde ise (dikili taşlarda, kayalarda, süs ve kullanım eşyalarında ise) kurt tasvirlerine yer vermişlerdir. Eski Türk yazıtları, Türk dili, tarihi, kültürü, yaşayışı ve inanışı hakkında geçmişten günümüze kadar önemli bilgileri taşıyan kaynak eserlerdir. Eski Türk yazıtlarının bir kısmı, üzerlerinde veya içeriklerinde kurtla ilgili tasvirleri veya anlamlı dil ögelerini (sözcükleri, sözcük gruplarını veya cümleleri) barındırmaktadır. Söz konusu yazıtlarda geçen kurtla ilgili hususlar makalede şu başlıklar altında incelenmiştir: “Bugut Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Köl Tigin Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Bilge Kağan Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Kara Balgasun Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Yemiş Tutuk Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Talas VI Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Talas XX. (Çaçıkey / Kara Böri) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Temir Bört (A 99 / Kara Tu I) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Kalbak Taş XIX (A 42) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Begre (E / 11) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “I. Aldı Bel (E / 12) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “I. Altın Köl (E / 28) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “VI. Uybat (E / 98) Yazıtı'nda Böri (Kurt)”, “Del Uuul I Yazıtı / I. Del Uul Yazıtı'nda Böri (Kurt)”.