Anadolu'nun İnşa'sında Şeyhoğlu'ndan Şekerden Tatlurak Öğütler

ÖZET Bu çalışmada aslı Farsça olan Marzubân-nâme isimli eserin Varavinî varyantından Şeyhoğlu’nun Düstûr-ı Şâhî Fî-hikâyet-i Pâdişâhî ismiyle Türkçeye tercüme ettiği eserde yer alan öğütleri tespit edilmeye çalışılmıştır. XIII. yüzyılda Moğolların Anadolu’yu istila etmesi Anadolu’da maddi ve manevi bir yıkıma neden olmuştur. Dönemin aydınları çoğunlukla Farsça’dan tercüme ettikleri eserler yoluyla Moğolların yol açtığı zararları tamire çalışmışlardır. Bu aydınlardan biri de Şeyhoğlu Mustafa’dır. Şeyhoğlu’nun tercüme-telif bir yapıda kaleme aldığı dinî-didaktik eserin muhatabı hem devlet idarecileri hem de toplumun diğer kesimleridir. Şeyhoğlu, eser genelinde yer alan idealize edilmiş temsili kahramanlar yoluyla dönemin ruhuna uygun olarak devlet idarecilerini ve toplumu eğitmeyi hedeflemiştir. Bu çalışmada Şeyhoğlu’nun öğütleri beş ana başlık altında tasnif edilmiştir. Eser, eğitici bir amaçla yazıldığı için hemen her satırında nasihate dayalı unsurlara rastlamak mümkündür. Bu durum eserin muhteva zenginliğini görmemiz açısından önemlidir. Çalışmada eserin dil ve üslup özelliklerinden ziyade muhteva zenginliğine dikkat çekmek hedeflenmiştir. Ayrıca çalışma vasıtasıyla eserin günümüze kadar tespit edilememiş üçüncü ve tam nüshası olan Kazan Nüshası üzerinden tenkitli metninin çalışıldığını bilim dünyasına duyurmak amaçlanmıştır. ABSTRACT In this study, we try to detect the advices which get involved in the studies that translated into Turkish with the name of Şeyhoğlu Düstûr-ı Şâhî Fî-hikâyet-i Pâdişâh which origin is Persian Marzubân-nâme work from Varavînî variation. The invasion of Mongolian caused physical and spiritual demolition in the 13th century in Anatolia. The intellectuals of that period generally tried to fix the damages that the Mongolians caused by the works they translated from Persian. Şeyhoğlu Mustafa is one of these intellectuals. The religious- didactic work written by Şeyhoğlu in a translation-reconciliation style, tries to call out the statesman and the other parts of the society. Şeyhoğlu, in most parts of his works, aimed to educate the society and statesmen by means of the idealized heroes in this work. In this work, Şeyhoğlu’s advices are classified under five main titles. It is possible to see advices almost in all lines of the work since it is written with an educational aim. This point is important to understand the richness of the content. In this work, it is aimed to take attention to the richness of the content rather than the wording and language features. Also by means of this work it is aimed to announce to the related literature critical text on the third andfull copy of Kazan which hasn’t been determined yet.