KOKU/BELLEK DEĞERLERDEN SÖZ NEFESİNE… RAYİHA ÇİÇEKLENMESİ ve “PİNHAN”…

Koku taşınır, taşıyan ve taşınan yapıdır. Duyuların olanca birlikteliği yanında öncül tavrını hiç kaybetmemiştir. Onca koku kendince kategorilerden geçerek, eğitilerek kimliğe dönüşür. Taşınır bütün değerler olumlu, olumsuz, naif, tiksinç vb. gibi alt değerlere geçer. Kokunun özüt oluşu da apayrı pek çok yapıyı çağrıştırır. Koku, adeta beynin ve kalbin hükümlerini kabullenir ve kendince bir değer biçer. Fizyolojik, psikolojik, sosyal pek çok eyleyen kokunun etrafındadır. Burnun kabulü çağrışımların da kabulüdür. Aşağı yukarı aynı yerlerde olan edebiyatın da bu üst duyumsallıktan faydalanmaması düşünülemez. Türk Edebiyatı'nda pek çok metin belli biçim ve orantıda kokuyu, sayfanın kokusuyla imrenilen coğrafyaya davet etmiştir. Elif Şafak metinlerinde ise koku feminen duyargaları harekete geçiren belirteçtir. Karakter, mekân, zaman, hayat izdüşümleri kokunun rehberliğinde tanımlanır büyük ölçüde. Hemen her anlatısında karşılaşılan bu durumun hazırlayıcısı bir daha dönülemez olan ilk metin, ilk romandır. “Pinhan” ilk olmanın bütün çetrefilli, samimi yapılarını hiç de ilke benzemeyen bir olgunlukla yaşamıştır. Kokunun arafı “Pinhan”ın çifte duyumlarına eşlik eder. Böylece koku duyum olmanın ötesine geçerek söz nefesine adım atar. Romanı koklamak okumak kadar olur.