KAZAK DESTANLARININ DİNİ MUHTEVASI

Rus araştırmacılarının bu tür araştırmaları desteklemesinin nedeni, Rus Çarlığı kendi idaresi altındaki halkın tarihi sürecini, geçmişini, doğal zenginliklerini, toplumun gelişimini öğrenmektir. XVIII. yüzyılda Kazakistan üzerinde başlıca P. İ. Rıçkov, P. S. Pallas, İ. F. Falk, H. Bardanes, İ. G. Andreyev ile XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren F. Nazarov, G. Spasskiy, A. İ. Levşin tarafından çalışmaların sürdürüldüğü bilinmektedir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında Kazak tarihi, medeniyeti ve folklorunu araştırma, derleme ve yayınlama çalışmalarında önemli adımlar atılmıştır. Bu dönem Kazak folklor araştırmalarının başlangıç dönemi olarak kabul edilebilir. Bu dönemde Ş. Valihanov, V. V. Radlov, G. N. Potanin Kazak sözlü edebiyatı üzerine önemli araştırmalar yayınlamışlardır. Kazakistan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra Kazakistan hükumeti toplumun folklor mirasını halkın yararına kullanmak için hazırlanan “Medeni Mura (Miras)” projesini finanse ederek, manevi mirasın çeşitli alanlarını ayırt etmeden bir bütün olarak desteklemektedir. Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev “Tarihini tanıyıp öğrenmek, atababalarının yaptıklarından gurur duymak, totaliter rejimin zararlarından kurtulmak böylece tarihi şuurunu zamana göre düzeltmek, milli bütünleşmeyi hızlandırmak ve tarihteki yerini bilmek, milli değerini haysiyetini aşağılayan iftiralardan arınmak, işte bunlar milli bütünlüğümüzün kefili olacak bugünümüzün en güçlü temelleridir” ifadeleriyle “Medeni Miras” programını halkına sunmaktadır. Bu program sayesinde bugüne kadar yasaklanmış, araştırılmamış konular yeni bir anlayış ve görüşle tekrar ele alınarak folklorun her türüyle ilgili kitaplar basılmaktadır. Bu çalışmada programın amaç ve çerçevesine uygun olarak, ‘Abuşahma', “Haza Kitap Muhammed – Hanafiya”, “Kiik” destanı örneği üzerinden, Kazak halk edebiyatının önemli bir unsuru olan destanların dini muhtevaları üzerinde inceleme ve değerlendirmeler yapılmaktadır.