Gümüşhane Ağızlarından Derlenmiş Deyimler Üzerine | About Expressions Compiled from Gumushane Dialects

Türkiye Türkçesi ağızları; Doğu Grubu Ağızları, Batı Grubu Ağızları ve Kuzeydoğu Grubu Ağızları olmak üzere başlıca üç grupta toplanmaktadır. Bu tasnifte Gümüşhane ağzı, Doğu Grubu Ağızları içinde gösterilir. Gümüşhane ili ağızları dört alt gruba ayrılan bu ana grup içinde Kars, Erzurum, Erzincan ağızları içindeki ikinci derecedeki alt gruplardan birini oluşturur. Bu çalışmada Gümüşhane ağzı söz varlığında bulunan ve Derleme Sözlüğü'nde (DS) yer alan deyimler belirlenmeye ve bir sözlükçe ile verilmeye çalışılmıştır. Öncelikle DS'de yer alan Gümüşhane kaynaklı sözcükler tespit edilmiş, bunların arasından seçilen deyimler tam, yarı ve deyimsi örnekleri ile gösterilmiştir. Deyimler işaret ettikleri temalarla ilişkili olarak değerlendirilmiştir. Gümüşhane ağzında kullanılan deyimlerin ayrıntılı ve bölgedeki idari ve coğrafi yapılanmalardaki değişiklikleri takip eden bir çizgide derlenmesi, değerlendirilmesi gerekmektedir. Farklı bölgelere temsil edilebilecek böylesi bir çalışma ile Türkiye Türkçesi ağzılarından derlenmiş ve derlenecek deyimlerin birbiriyle mukayesesi; dilin işleyiş imkânları, sanatlı söyleyiş yeterliği bakımından verileri çeşitlendirecektir. Bunun için “deyim”in sınırlarının belirlenmesi de artık acil bir ihtiyaç hâlindedir.