ESKİ TÜRKÇE YIP SÖZCÜĞÜ VE KAVRAM ALANINA GİREN BAĞ, URUK, ÖRGEN, URGAN, ARKAN SÖZCÜKLERİ ÜZERİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Dilin, tarihî lehçelerden çağdaş lehçelere doğru gelişimini belirli sözcükler ve bu sözcüklere bağlı kavram alanları içerisinde değerlendirmek mümkündür. Buradan yola çıkılan çalışmada, Eski Türkçede ip anlamına gelen yıp sözcüğü ve farklı tarihî dönemlerde kavram alanına giren bağ, uruk, örgen, urgan, arkan sözcükleri üzerinde durulmuştur. Söz konusu sözcükler tarihî ve çağdaş lehçelerde fonolojik, morfolojik gelişmeleri ve anlam bilimsel değişmeleri bakımından değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelikle sözcüklerin kökeni, farklı tarihî dönemlerde karşılaşılan anlam genişlemesi, yazı sistemi değişimine bağlı olarak gerçekleşen eşgösterenlilik ve bulaşma, kullanımdan düşme vb. gelişmelerin izi sürülmüştür. Uruk sözcüğü, yazı sistemi değişiminin neticesinde "soy, aile" anlamına gelen Eski Türkçe urug sözcüğü ile eşgösterenli olmuştur. Bunun sonucunda muhtemelen bir eşgösterenliler çatışması yaşanmış ve uruk sözcüğü Çağdaş Türk lehçelerinde kullanımdan düşmüştür. Bağ, örgen, urgan ve arkan sözcüklerininse Eski Türkçe "ip" anlamına gelen yıp sözcüğünün temel anlamını, yakın anlama geçiş yoluyla kazandıkları ve çok anlamlı sözcükler olarak kullanımda oldukları görülmüştür.