TÜRK YEREL YÖNETİMLERİNDE CİNSİYETE DUYARLI BÜTÇELEME YAKLAŞIMLARI: BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN BÜTÇELERİ ÜZERİNDE BİR İNCELEME

Devlet bütçeleri artık toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini ortadan kaldırmada önemli bir araç olarak görülmekte ve uygulanmaktadır. Nitekim günümüzde birçok ülkede ve Türkiye'de siyasal ve sosyal yapılara göre toplumsal cinsiyet eşitsizliği dikkate alınmak suretiyle cinsiyete duyarlı bütçeleme (CDB) çalışmaları yapılmaktadır. Diğer yandan merkezi ve yerel düzeyde uygulanabilecek bir bütçeleme yaklaşımı olsa da CDB'lerin özellikle yerel düzeyde sonuç verici ve etkili olduğu kabul edilmekte, bu kapsamda yerel idareler, özellikle de belediyeler CDB'lerin uygulanmasında ana aktör olarak görülmektedir. Türkiye'de cinsiyete duyarlı bütçeleme çalışmaları henüz çok yenidir ve cinsiyete duyarlı bütçeleme konusu Türkiye'de gerek bürokrasi gerekse akademi nezdinde az bilinen ve çok az çalışılmış bir alandır. Dolayısıyla katkı sağlayacak çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu bağlamda bu çalışmada; Türkiye'deki büyükşehir belediyelerinin bütçeleri toplumsal cinsiyet perspektifinden analiz edilerek belediyelerin bütçeleme sürecine ne ölçüde eşitlikçi bakış açısını dahil ettiği (toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerinin/amaçlarının/göstergelerinin ne derecede yansıtıldığı) ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma verileri Türkiye'deki 30 büyükşehir belediyesinin faaliyet raporları üzerinden elde edilen verilerle sınırlıdır. Nitel araştırma yaklaşımı benimsenerek gerçekleştirilmiş olan araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiş ve betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgularla; belediye bütçelerindeki eşitlikçi bakış açısını yansıtan durumlar ve iyi uygulama örnekleri veya eşitlikçi bakış açısını yansıtma konusundaki yetersizlikleri tespit edilerek gerek yerel yönetimlerin cinsiyet eşitliğini bütçelerine nasıl yansıtabileceklerine yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi gerekse iyi uygulama örneklerinin konunun tüm tarafları ile paylaşılması hedeflenmiştir. Çalışmanın diğer bir hedefi ise; toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda hem bütçe uygulayıcıları hem de kamuoyu nezdinde farkındalığın artırılmasına ve bundan sonraki dönemlerde bütçe, kalkınma planları ve diğer mali belgelerin hazırlanmasında cinsiyet eşitliğinin göz önüne alınmasına katkıda bulunabilmektir.