Kırgızistan’da Bütçe Açığı ile Dış Ticaret Açığı İlişkisi

Bir ülkenin bütçe dengesi ve cari iĢlemler dengesi o ekonominin istikrarlılığının en temel göstergelerinden sayılır. Bu iki göstergede eĢ zamanlı açığın ortaya çıktığı ve arasında bir iliĢkinin bulunduğu duruma “ikiz açık hipotezi” denir. Kırgızistan ekonomisinde reel sektörün zayıf durumda olması ve dığer yandan da ekonominin yüksek oranda dıĢa açık olması ülkede ikiz açık sorununu meydana gertirmiĢtir. Bu konunun araĢtırılması ülkenin mali ve döviz politikalarının yönlerinin doğru tespit edilmesine imkan sağlayacaktır. Sovyet sonrası ekonomilerin biri olan Kırgızistan‟da da özellikle son yıllarda bütçe açığı ile cari iĢlemler açığının çok hızlı artmaya baĢlaması ve bugüne kadar bu iki açığın arasındaki iliĢkinin yeterli kadar araĢtırılmamıĢ olması ikiz açık sorununun incelenmesini güncel kılmaktadır. Bu bağlamda sözkonusu çalıĢmada Kırgızistan ekonomisi için ikiz açık hipotezini empirik yönden araĢtırarak bu açıklar sorununun çözümünde bazı önerilerin getirilmesi amaçlanmıĢtır. Öncelikle regresyon analizi yapılarak bütçe açığındaki 1 dolarlık bir artıĢın dıĢ ticaret açığını 0,83 dolara artıracağı tespit edilmiĢtir. Diğer bir ifadeyle, Keynesyen görüĢün dolaysız yolunun Kırgızistan ekonomisi için geçerli olduğu ve devlet harcamalarındaki artıĢın doğrudan ithalatı artırmakta olduğu empirik olarak ispatlanmıĢtır. Ayrıca bu iki değiĢken arasındaki iliĢki Granger Nedensellik Testi ile incelenerek bu iliĢkinin yönünün doğru olduğu tasdik edilmiĢtir. Daha sonra bütçe harcamaları, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, tüketici fiyat endeksi, döviz kuru, ithalat, ihracat, yurtdıĢında çalıĢan iĢçiler tarafından transfer edilen iĢçi gelirleri gibi konuyla ilgili göstergelerin arasındaki iliĢkiler vektör otoregresyon (VAR) yaklaĢımıyla analiz edilmiĢtir. Bu analiz sonuçlarına göre kamu harcamaları hem ihracatı, hem de ithalatı etkilemektedir. Kamu harcamalarındaki negatif değiĢme ihracatı azaltıcı etki yaratmaktadır, ithalat da kamu harcamalarındaki negatif değiĢmeden kısa dönemde pozitif/negatif etkilendiği halde genel olarak değiĢmemektedir. Yapılan tüm analizlerin sonucunda kamu bütçesinin açığının dıĢ ticareti etkilemekte olduğu ortaya konduğu için, devlet tarafından bu iki açığı düzeltmek amacıyla maliye politikası ile beraber aktif dıĢ ticaret politikasının da uygulanması önerilmiĢtir.