Dini Kahramanlık Destanları Üzerine

Azerbaycan edebiyatında İslam dininin yayılmasını, İslam büyüklerini ve yaşantılarını, Müslüman kahramanlarının yiğitliklerini, mucizelerini, Müslüman olmayan topluluklarla mücadelelerini, İslam'ın hükümlerini ve İslam ahlakını anlatan “Havername”, “Kitab-i Battal Gazi”, “Kısse-yi Muhammed Hanife”, “Meracname”, “Heybername” gibi pek çok dini kahramanlık destanı ve hikâyesi mevcuttur. Çalışmamızda, dini kaynağını Kuran-ı Kerim'den ve hadislerden alan; ilk versiyonunun İslamiyet'ten önce oluşmasına rağmen Kitab-ı Dede Korkut Destanı, Hz. Ali'nin ve sahabelerin İslam`ın yayılması yolunda gösterdikleri yiğitliklerinin, efsanevi kahramanlıklarının tasvir edildiği Havername Destanı ve İslam dininin geniş kitleler tarafından kabul edilebilmesi için Rum illerinde ve yakın diğer ülkelerde yaşanan maceraların anlatıldığı Battal Gazi Destanı gibi kahramanlık destanlarındaki temel dini motifler ele alınacaktır. Destan kahramanına akrabaları, silah arkadaşları, rakipleri olan şah ve sultanlar, mitolojik kahramanlar, devler, periler olmak üzere kalabalık bir kadro eşlik eder. Bu destanların dönemlerinin ve içeriklerinin farklı olmasına rağmen onların öykü çizgisinde, kahramanların bazı karakteristik özelliklerinde, dilinde ve icra özelliklerinde genel ortak noktalar mevcuttur.