TUNUSLU HAYREDDİN PAŞA’NIN OSMANLI DEVLETİ’NDE REFORM ÖNERİLERİ: HUKUK DEVLETİ BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Tunuslu Hayreddin Paşa, Tanzimat ve I. Meşrutiyet dönemlerinin ıslahatçı düşünürlerinden birisidir. Aynı zamanda O, düşüncelerini uygulamaya aktarma imkânı bulmuş bir devlet adamı kimliği ile de ön plana çıkmaktadır. Hayreddin Paşa, En Emin Yol adlı eserinde ortaya koyduğu düşüncelerini hem Tunus'taki görevleri sırasında hem de kısa süren sadrazamlığı sırasında uygulamaya koyma imkânı bulmuştur. Bu çalışmada öncelikle Hayreddin Paşa'nın hayatı ele alınmıştır. Ardından, Akvemü'l-Mesalik eseri hakkında bilgi verilmiş; bu eserde ortaya koyduğu düşünceleri ile Hayreddin Paşa'nın sadrazamlığının ardından Tunuslu Hayreddin Paşa, Tanzimat ve I. Meşrutiyet dönemlerinin ıslahatçı düşünürlerinden birisidir. Aynı zamanda O, düşüncelerini uygulamaya aktarma imkânı bulmuş bir devlet adamı kimliği ile de ön plana çıkmaktadır. Hayreddin Paşa, En Emin Yol adlı eserinde ortaya koyduğu düşüncelerini hem Tunus'taki görevleri sırasında hem de kısa süren sadrazamlığı sırasında uygulamaya koyma imkânı bulmuştur. Bu çalışmada öncelikle Hayreddin Paşa'nın hayatı ele alınmıştır. Ardından, Akvemü'l-Mesalik eseri hakkında bilgi verilmiş; bu eserde ortaya koyduğu düşünceleri ile Hayreddin Paşa'nın sadrazamlığının ardından padişaha sunduğu layihalarda ortaya koyduğu devletin yönetim yapısına yönelik reform önerileri, hukuk devleti bağlamında değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde, Hayreddin Paşa'nın düşünce dünyamızdaki ve siyasi hayatımızdaki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmış ve onun Osmanlı Devleti'nde hukuk devleti düşüncesinin gelişimine katkısı değerlendirilmiştir. Çalışmada, esas olarak literatür taraması tekniğinden faydalanılarak birincil ve ikincil kaynaklara başvurulmuş ve betimleyici yöntem kullanılmıştır.