ŞER’İYYE SİCİLLERİ’NİN ARŞİV BELGELERİ ARASINDA OSMANLI SOSYO-EKONOMİ TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ

Arşiv belgeleri bir devletin veya bir topluluğun yaşadığı döneme ışık tutan önemli kaynaklardır. Tarih bilimi açısından birincil kaynak olarak adlandırdığımız bu belgeler yazılış sebepleri ve ihtiva ettiği bilgiler bakımından farklı isimlerle literatürde yerlerini almışlardır. Tevârîh-i Âl-i'ler, Tahrir Defterleri, Mühimme Defterleri, Vakıf Defterleri ve Şer'iyye Sicilleri; Osmanlı devletinin idarî, siyasî, askerî, sosyal ve iktisadî yapısı hakkında bize yol gösteren önemli kaynaklardır. Bu ana kaynakların dışında farklı ihtivalarda (surname, ruznamçe vb.) birçok arşiv belgesi vardır. Fakat bizim önceliğimiz Osmanlı devletiyle hükmettiği toplum arasındaki hukuki, idari, sosyal ve iktisadi ilişkilerin nasıl yürütüldüğünü belgeleyen kadı sicillerinin önemini vurgulamaktır. Şer'iyye sicilleri Osmanlı devlet yapısı hakkında kesin bilgilerin ortaya konulması açısından elbette ki tek başına yeterli değildir. Ancak bireyin devletle, bireyin yöneticiyle veya bir topluluğun yönetenle, bireyin bireyle yaşadığı sorunları, haksızlığı; yapılan haksızlık durumunda verilen hüküm veya cezaları bu belgelerde görmekteyiz. Hazırladığımız bu çalışma, şer'iyye sicilleriyle ilgili bilgilerin dışında; tez çalışmamızda kullandığımız belgelerden de örnekler verilerek sicillerin ehemmiyetine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.