Rafik Schami’nin Sophia Veya Tüm Hikâyelerin Başlangıcı Adlı Romanında “Kültürel Bellek”in Yansımaları

Refîk eş-Şâmî, Arap asıllı ve Şam doğumlu olmakla birlikte hayatını Almanya'da devam ettirmekte olup göçmen edebiyatının da önemli isimlerinden biridir. Yazarın Orta Doğu'nun çalkantılı siyasi hayatına dair sahnelerin yer aldığı ve bir kaçışla başlayan göç serüvenini konu edindiği Sophia Veya Tüm Hikâyelerin Başlangıcı adlı romanı, onun hayatından izler taşımasının yanı sıra kültürel kimliğinin de izlerini taşımaktadır. Toplumların efsanevi anlatılarını, geçmişte yaşananları, biçimlendirilmiş ve törensel belirli bir yapıda, geleneksel unsurlarla taşınmasını sağlayan bellek biçimi, kültürel bellek olarak adlandırılır. Bu çalışma, eş-Şâmî'nin söz konusu romanında göç sonrasında kültürel bellek ortamından uzaklaşan kahramanın yaşamı ve hatıralarında, toplumların bağlayıcı yapısını meydana getiren kültürel belleğin izlerine odaklanır. Toplumsal ortamını terk etmek zorunda kalan bireyin, kültürel hafızasının oluşum sürecinin kesintiye uğramasına rağmen kültürel kopuşun meydana gelmediğini ve kültürel kodların tamamının yok olmadığını ileri sürer.