AZERBAYCAN'IN BATUM'DAKİ İLK KONSOLOSU DR. MAHMUT BEY EFENDİYEV (EFENDİZADE) : HAYATI VE SİYASİ-DİPLOMATİK FAALİYETLERİ

1918 yılının Kasım ayında, o dönemde Osmanlı'nın kontrolünde olan Karadeniz havzasındaki Batum şehrinde Azerbaycan Halk (Demokratik) Cumhuriyeti'nin diplomatik temsilciliği − konsolosluğu tesis edilmiştir. Bu gereklilik, Batum'un yer aldığı Acaristan bölgesinin Güney Kafkasya bölgesi için stratejik öneminden, Azerbaycan'ın Osmanlı ve Batı ülkeleri ile ekonomik-ticaret ilişkilerini esas olarak bu şehirdeki liman aracılığıyla yürütmesi gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Azerbaycan'ın Batum konsolosu görevine Batum'un baş karantina doktoru Dr. Mahmut Bey Efendiyev (Efendizade) atanmıştır. 1 Ocak 1919'da Batum bölgesi artık İngilizlerin kontrolüne geçtikten sonra, konsolosluk resmî faaliyete başlamıştır. 30 Mayıs 1919'da Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Batum'daki diplomatik temsilciliği başkonsoloslük statüsünü almış, bunun üzerine başkonsolos görevine Mahmut Bey Efendiyev tayin olunmuştur. Dr. Mahmut Bey Efendiyev, Azerbaycan'da Sovyet iktidarının kurulmasından sonra bile ‒ 8 Temmuz 1920'ye, yani Batum'un Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kontrolü altına girmesine kadar bu şehirdeki Azerbaycan'ın diplomatik misyonuna başkanlık etmiştir. Batum'da Gürcistan Cümhuriyeti iktidarı kurulduktan sonra, Mahmut Bey Gürcistan kolluk kuvvetleri tarafından tutuklanmış ve başkonsolosluğun faaliyetleri askıya alınmıştır. Birincil kaynaklara atıfta bulunan yazıda Dr. Mahmud Bey Efendiyev'in (Mahmut Şefkat Atalkın'ın) hayatı, siyasi ve diplomatik faaliyetleri incelenmektedir.